منظور از پروپوزال نویسی یا طرح تحقیق چیست؟
هر پژوهشگری برای اینکه کار تحقیقاتی رو شروع کنه نیاز داره که نوشتن طرح تحقیق یا به اصطلاح پروپوزال نویسی رو یاد بگیره. پروپوزال نویسی یه فرمت مخصوص داره و هر سازمان یا دانشگاهی که میخواد از اون حمایت مالی کنه یا امکاناتی در اختیار محقق بذاره براساس اون فرمت خاص جزییات بیشتری از ایده طرح و روش اجرای کار از محقق میخواد. در واقع یک پیش نویس اولیه از کل کاری رو که میخواییم انجام بدیم در قالب پروپوزال یا طرح تحقیق مینویسیم و جزییات کارمونو توضیح میدیم تا بتونیم از اون سازمان یا دانشگاه یا ارگان خاص درخواست بودجه و تسهیلات مالی، آزمایشگاهی و همکاری بکنیم و در ضمن از نظر اداری هم بهمون اجازه انجام کارو بدن.
در واقع پروپوزال نویسی در علوم پزشکی مثل نقشه کشی توی مهندسیه. همونطوری که وقتی که می خوایین یه سفری رو شروع کنین، احتیاج به یک نقشه دارین که تمام مسیرو از اول تا آخر با جزییات بهتون نشون بده. کجاها مسیر اصلیه؟ کجاها میشه استراحت کرد؟ چقدر زمان میبره تا به مقصدتون برسین؟
پس قبل از شروع سفرتون در مسیر پژوهش، باید پروپوزال یا طرح تحقیق رو کامل و دقیق آماده کنین که وسط راه نمونین!
پروپوزال نویسی برای خودش یه اصولی داره که توی این پست اونها رو باهم مرور می کنیم.
۱- پیدا کردن و پرورش ایده پژوهشی
مهمترین و اساسی ترین قدم در پروپوزال نویسی، پیدا کردن و پرورش ایده پژوهشیه. خب باید بگم که هیچ جعبه جادویی وجود نداره که اجی مجی لاترجی: ایده پژوهشی از توش دربیاد!
برای ایده پیدا کردن، که مهمترین قدمه توی پروپوزال نویسی، باید وقت و انرژی زیادی بذارین. البته اگر واقعا هدفتون انجام یه پژوهش خوب و مناسبه. خب! مساله ای که اینجا پیش میاد اینه که این همه موضوع در حوزه های مختلف علوم زیستی پزشکی هست. کدومو انتخاب کنم؟
۲- چجوری ایده طرح تحقیق رو انتخاب کنم؟
توصیه من اینه که دو یا سه تا فیلدی که بیشتر بهشون علاقه دارین رو انتخاب کنید مثلا سرطان، بیماری های قلبی، و دیابت. حالا اینا رو بنویسین توی دفترچه ای که مخصوص ایده پردازی هاتونه (یادتون باشه این دفترچه خیلی نقش مهمی داره و حتما یه دونه خوشگل و جذابشو داشته باشین). اینجا یه نکته مهم وجود داره: محقق کسیه که خودش ایده داشته باشه حتی یه ایده خام خیلی بهتر از اینه که برین و از این و اون بپرسین که ایده داری بهم بدی؟! این فرایند اصلا توصیه نمیشه.
۳-ایده تحقیق دارم. مرحله بعدی چیه؟
خب حالا که خودتون ایده هم دارین و فیلدها رو هم مشخص کردین در مورد هر کدوم از اینها سرچ کنین. سرچ یا همون جستجو توی علوم زیستی پزشکی یه اصولی داره که باید به عنوان محقق بلد باشین. از کجا میشه یاد گرفت؟ کجاها رو سرچ کنم که اطلاعاتشون معتبر باشه؟ چقدر سرچ کنم؟ اینها سوالاتیه که به عنوان یه تازه کار باید براشون جواب خوبی داشته باشین.
۴-سرچ رو چجوری انجام میدن؟ منابع معتبر چیان؟
در حیطه علوم زیستی و پزشکی، یسری پایگاههای معتبر سرچ وجود داره مثل PubMed، Google Scholar، Scopus و سایر موارد. برای اینکه بتونین جنبه های مختلف ایده تون رو خوب مطالعه کنین باید یک سرچ وسیع و درست انجام بدین. برای آموزش سرچ در منابع علمی علوم زیستی میتونید به قسمت دوم دوره جامع صفر تا صد پروپوزال نویسی مراجعه کنید.
این مرحله از پایه ای ترین قسمتهای کار پژوهشیه که همین اول مسیر حتما باید روش وقت زیادی بذارین.
۵-کلی مقاله مشابه پیدا کردم حالا چکار کنم؟
خب حالا که این مرحله رو به خوبی و خوشی یاد گرفتین، می تونین در مورد اون سه تا فیلد مورد علاقه تون یه مقدار سرچ کنین و مقالات جدید رو ببینید تا بتونین پروپوزال نویسی رو شروع کنین. مطالعاتی که دیگران انجام دادن رو ببینید. ببینید کس دیگه ای هم این ایده یا مشابه اونو انجام داده؟ اگر انجام شده هم هیچ نگران نباشید. شما هنوز می تونین روی اون ایده کار کنین. یادتون باشه هیچ محدودیتی در اجرای مجدد کار تحقیقاتی قبلی وجود نداره.
۶-ایده ام مناسبه؟ از کی مشورت بگیرم؟
اگر در مورد ایده تحقیقاتی تون به اندازه کافی اطلاعات ندارین یا هنوز ابهاماتی دارین می تونین توی دانشگاه خودتون و یا توی شبکه های اجتماعی که مخصوص محققینه دنبال متخصصین اون رشته بگردین و باهاشون ارتباط برقرار کنین (این روهم بگم که، ما در اینستاگرام وامو یه تعداد از این شبکه های اجتماعی رو معرفی کردیم که با مراجعه به پیجمون میتونید از این آموزش های بهره ببرید). در مورد موضوعاتی که مدنظرتونه باهاشون صحبت کنین، از نظر عملی بودن کار و بررسی کنین.
۷-همه این مراحل رو انجام دادم. حالا میتونم پروپوزال نویسی رو شروع کنم؟
حالا باید ایده تون رو روی کاغذ بیارین. البته نه دقیقا روی کاغذ! چون همه چیز به صورت مجازی و توی سامانه ست، بیشتر منظور اینه که توی یه فرمت خاصی ایده تون و مراحل اجراییشو بنویسین.
برای این کار هم همچنان شما به کمک متخصصین دیگه احتیاج دارین. از متخصصین بالینی، علوم پایه، پژوهشی، و یا آمار و اپیدمیولوژی همه و همه بنا بر موضوع کارتون باید در تیم حضور داشته باشن تا همه جانبه اونو مورد بررسی قرار بدن. پس اینجا ما باید کارگروهی رو تقویت کنیم حتما.
۸-چجوری ارائه بدم؟
اولین مرحله پروپوزال نویسی در قالبی استاندارده که بتونین به سازمان یا دانشگاهی که قراره ازتون حمایت مالی بکنه ارائه ش بدین و کد اخلاق هم برای انجام کارتون بگیرین.
پروپوزال یا درخواست طرح تحقیقاتی چیه؟ و چجوری نوشته میشه؟
پروپوزال یا همون فرم درخواست برای هر سازمانی یا دانشگاهی یه قالبی داره اما به طور کلی اصول نوشتنش یکسانه و شامل این مراحل هست:
- اول همون مرحله ابتدایی سرچ در پایگاهها هست تا مطالعات مشابه رو پیدا کنین. برای استفاده از متن این مقالات هم باید بلد باشین چجوری بهشون توی متن اشاره کنین یا در واقع چجوری رفرنس بزنین. رفرنس نویسی خودش یکی از توانایی های مهمی هست که باید یاد بگیرین.
- بعد توضیح مساله مورد بررسی و نوشتن ضرورت اجرای طرح هست تا اون سازمان یا شورا قانع بشه که کارتون اهمیت و ضرورت داره و بهش بودجه اختصاص بده.
- اهداف کارتون رو باید به طور دقیق و شفاف بنویسین.
- سوالات یا فرضیاتی که توی کارتون مطرح هستن رو بنویسین.
- روش اجرای کار، ابزار یا پرسشنامه ای که کارو باهاش انجام میخوایین بدین، روشهای آزمایشگاهی و روش های اماری رو هم باید دقیق توضیح بدین.
- متغییرهایی که قراره بررسی بشن رو باید ذکر کنین.
پروپوزال آماده ست. کجا باید ارائه بشه؟
اگر دانشجو یا هیات علمی دانشگاهی هستین باید این فرم رو توی سامانه مخصوص طرح های پژوهشی (مثل پژوهشیار) وارد کنین تا داوری بشه. نظرات داورهای تخصصی رو هم باید بخونین و جواب بدین. نهایتا بعد از چندبار بررسی و اصلاح طرحتون تصویب میشه و باید بره توی کمیته اخلاق دانشگاهی تون تا بهش یه کد اخلاق تعلق بگیره.
کد اخلاق چیه و چرا باید برای همه طرح های تحقیقاتی گرفته بشه؟
هر طرح پژوهشی که روی انسان یا حیوان یا موجودات زنده انجام میشه باید حتما یکسری اصول اخلاقی استاندارد رو رعایت کرده باشه تا نتایجی که ازش بدست میاد نتایج مناسبی و قابل قبولی باشه. این اخلاق در پژوهش خودش یه قضیه خیلی مهمه که محققا باید بهش توجه ویژه ای داشته باشن. توجه کنین که بدون کد اخلاق نمی تونین نتایج کارتون رو منتشر کنین.
چقدر از ایده پردازی تا تصویب طرح تحقیقاتی زمان میبره؟
این زمان بستگی داره به پیگیری خودتون. شما از زمانی که طرح تحقیقاتی تون رو نوشتین و وارد سامانه موردنظر کردین این زمانها رو باید مدنظر بگیرین:
- مدت زمان داوریهایی که روی طرح تحقیقاتی تون انجام میشه: معمولا دو هفته تا یک ماه
- زمان پاسخگویی خودتون و سایر همکاران به داوریهای انجام شده: بین یک تا سه هفته
- تشکیل جلسه شورای پژوهشی مرکز تحقیقاتی، سازمان یا دانشگاه تون: حداقل یک ماه
- تشکیل جلسه کمیته اخلاق سازمان یا دانشگاهتون: بین دو هفته تا یک ماه
یعنی در مجموع در خوش بینانه ترین حالت: حدود ۴ ماه بعد از تکمیل پروپوزال نویسی شما می تونین وارد مراحل اجرایی کار بشین
برای اینکه با تک تک مراحل نوشتن طرح تحقیقاتی با جزییات و به صورت کامل آشنا بشین و روش نوشتن یک طرح تحقیقاتی رو به صورت اصولی یاد بگیرین می تونین به دوره جامع صفر تا صد پروپوزال نویسی وامو مراجعه کنین.
مطالب زیر را حتما مطالعه کنید
چگونه بیان مساله بنویسیم ؟ [ آموزش گام به گام ]
پیش دفاع پایان نامه چیست؟ در جلسه پیش دفاع چه بگوییم؟ [ موفق عمل کن ]
ارسال همزمان مقاله به چند مجله [ آیا صحیح است؟ ]
چگونه رزومه انگلیسی بنویسیم ؟ [ در کمترین زمان قبول شو ]
نحوه نوشتن روش تحقیق در پایان نامه [ ۰ تا ۱۰۰ فصل سوم ]
پیدا کردن موضوع برای مقاله علمی پژوهشی [ مناسب و جذاب ]
2 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
سلام. من تابحال کلی دوره و کارگاه شرکت کردم اما هنوز نتونستم پروپوزال مناسبی بنویسم 🙁 چکار کنم؟
سلام
مشاوره پژوهشی وامو میتونه بهتون کمک کننده باشه.
میتونید با اساتید وامو وقت مشاوره رزرو کنید و اشکالات و ابهامات خودتون رو اونجا بیان کنید که چرا تا به حال نشده و نتونستید پژوهش رو استارت بزنید، اساتید وامو قطعا راه حل های مناسبی بهتون پیشنهاد میدن.
خدارو چه دیدی، شاید شدی جزوی از تیم پژوهشی وامو 🙂
راستی از لینک زیر هم میتونی اقدام به رزرو مشاوره کنی:
https://vamogroup.ir/%d8%b1%d8%b2%d8%b1%d9%88-%d9%85%d8%b4%d8%a7%d9%88%d8%b1%d9%87/