مرور سیستماتیک چیست ؟ [ آموزش نحوه نوشتن ]

اگر پژوهشگر حوزه علوم پزشکی هستید حتما مقاله مرور نظام مند یا سیستماتیک ریویو به گوشتان خورده، اما شاید هنوز دقیقا نمی دانید که مرور سیستماتیک چیست. این نوع مقاله در هرم شواهد مبتنی بر مدارک علمی یا Evidence-based Medicine یا EBM بالاترین جایگاه را دارد.

مقاله مرور سیستماتیک از انواع مطالعات ثانویه است. یعنی فرد پژوهشگر خودش برای جمع آوری داده ها وارد عمل نمی شود بلکه از داده هایی که سایر محققین جمع اوری کرده اند استفاده می کند تا به یک تصمیم و نتیجه گیری نهایی برسد.

برای اینکه با انواع مطالعات در علوم پزشکی بیشتر آشنا شوید، می توانید دوره آفلاین انواع مطالعات را از وامو تهیه کرده و از مشاوره تیم حرفه ای وامو بهره بگیرید.

اهمیت مرور سیستماتیک چیست؟

اگر تابحال یک طرح پژوهشی را طراحی و اجرا کرده باشید با سختیهای مسیر آشنا هستید و می دانید که هر محققی باتوجه به بودجه، ظرفیت و امکاناتی که در اختیار دارد تنها تعداد محدودی از نمونه ها را می تواند مورد بررسی قرار دهد.

اما اهمیت مقاله مرور نظام مند در این است که با جمع بندی و مطالعه تعدادی از این مطالعات اولیه می توان امیدوار بود که با تركیب كردن مطالعات مختلف به حجم نمونه بالاتری برسیم و برای برآورد اندازه اثر موردنظر توان بالاتری داشته باشیم. بنابراین نتیجه‌گیری بهتری ارائه دهیم.

انواع سیستماتیک ریویو systematic review چیست؟

به طور کلی یک مقاله مرور سیستماتیک را می توان به یکی از صورتهای زیر نگارش کرد:

۱-مقاله مرور سیستماتیک یا مقاله مرور نظام مند که تنها به جمع بندی داده های مطالعات دیگر می پردازد بدون اینکه آنالیزی فراتر از آن انجام شود.

۲-مقاله سیستماتیک ریویو به همراه متاآنالیز که در این صورت آنالیز آماری با یکی از نرم افزارهای STATA و یا R و غیره نیز در ادامه انجام خواهد شد که به آن فراتحلیل نیز می گویند.

مرور سیستماتیک چیست و چگونه نگاشته می شود؟

مرحله اول نگارش مرور سیستماتیک، مانند هر پروژه تحقیقاتی دیگری مرحله طراحی مطالعه است که به طور خلاصه می توان در ۳P آن را خلاصه کرد:

P1-فرموله کردن سوال موردنظر محقق در قالب PICOTS
P2-تهيه و ارائه پروپوزال Proposal
P3-تهيه و ارائه پروتكل اجرايي Protocol

حالا ببینیم سه P موردنظر در مرور سیستماتیک چیست و چگونه نگاشته می شود.

-اولین P یا PICOTS همان قالبی است که در مطلب ۴ ترفند اصلی برای ایده پردازی به طور مفصل در موردش صحبت کرده ایم. پیشنهاد میکنیم این مطلب را بخوانید و در صورتی که هنوز مشکلی در زمینه ایده پردازی و فرموله کردن سوال مورد پژوهش خود دارید دوره آفلاین ایده پردازی وامو را تهیه کنید.

-دومین P همان نگارش نقشه راه یا پروپوزال است که حتما با آن آشنایی دارید. پیشنهاد می کنیم مطلب پرطرفدار چگونه پروپوزال بنویسیم را در همین رابطه از بلاگ وامو بخوانید.

-سومین P که تحت عنوان پروتکل خوانده می شود، یکی از مهمترین قسمتهای مراحل اجرايي انجام یک مرور سيستماتيك است. پروتكل در واقع مستنديست که یک محقق باید قبل از اجرای کار آماده کند تا با ذکر تمامي جزئيات، يك نقشه درست و دقيق از آنچه بايد انجام شود داشته باشد. پروتکل که خود می تواند بالقوه یک مقاله جداگانه را تشکیل دهد، از تورش‌ (bias) احتمالي پيشگيري خواهد کرد به شرط اینکه محقق در طول مطالعه به آن پایبند بماند.

نوشتن پروتکل در انواع سیستماتیک ریویو systematic review موردنیاز بوده و باعث بهترشدن روند اجرای کار خواهد شد.

اما برای اینکار لازم است که چندین بار توسط صاحب نظران و محققین همکار و دیگران خوانده و بازنویسی شود. پس از اینکه پروتکل کاملا نقد و بررسی شد و اصلاحات صورت گرفت می توان آن را به عنوان یک نقشه عملی در مسیر نگارش مقاله مروری استفاده کرد.

اجزاء پروتكل مقاله مرور سيستماتيك چیست؟

اجزاء پروتكل مرور سيستماتيك شامل موارد زير می باشند:

۱- زمينه و مقدمه ای بر موضوع و سوال اصلی
۲- مروری بر متون یا literature review
۳- راههای جستجو یا استراتژی سرچ در بانکهای اطلاعاتی معتبر

برای اینکه بیشتر با سرچ در دو پایگاه اصلی پاب مد و گوگل اسکالر آشنا شوید می توانید دوره های آفلاین سرچ در پاب مد و نیز سرچ در گوگل اسکالر را از وامو تهیه کنید.

۴- معيارهاي انتخاب نوع مطالعه اولیه مورد بررسی

۵- ارزيابي كيفيت مقالاتی که وارد مطالعه می شود یا quality assessment که وجه تمایز مقاله مرور سیستماتیک از سایر انواع مقالات مروری می باشد. می توانید با مطالعه مطلب انواع مقالات مروری با سایر مطالعات مرور سیستماتیک نیز آشنا شوید.

۶- روشهای سنتز داده ها یا Data synthesis

نحوه نوشتن مرور سیستماتیک

پس از اینکه چارچوب تحقیق خود را مشخص کردیم و سه P ذکرشده به اتمام رسیدند، نوبت به اجرای کار می شود. برای اینکه بتوانید یک مقاله مرور نظام مند خوب بنویسید باید از نحوه نوشتن مرور سیستماتیک اطلاع کافی داشته باشید.

مرحله اول از نحوه نوشتن مرور سیستماتیک جستجوی داده های پایگاه های اطلاعاتی، وارد كردن يا حذف نمودن مطالعات یا Inclusion/exclusion criteria می باشد. سپس نوبت به استخراج داده ها یا data extraction می رسد که باید از قبل برای آن یک فرم ورود دیتا آماده کرد. معمولا از نرم افزار اکسل برای اینکار استفاده می شود. بعد از آن ارزیابی كيفيت مطالعات واردشده یا quality assessment انجام می شود که با ابزارهای خاصی انجام می شود.

سنتز داده ها یا data synthesis و تركيب داده‌های بدست آمده مرحله بعدی در نحوه نوشتن مرور سیستماتیک است. در نهایت این دیتای بدست آمده باید به صورت مقاله مرور نظام مند نوشته شود.

این مرحله آخرین P یا همان Published paper در یک مقاله مرور سیستماتیک است که می توان آن را P چهارم نامگذاری کرد.

چک لیست مرور سیستماتیک چیست ؟

برای نگارش مقاله مرور نظام مند یک گایدلاین اختصاصی وجود دارد که به عنوان چک لیست مرور سیستماتیک شناخته شده و به آن گایدلاین PRISMA گفته می شود.

در عکس زیر می توانید ببینید که تمامی گایدلاینهای انواع مقالات در صفحه سایت اکواتور قابل دسترسی است.

دستورالعمل یا گایدلاین پریزما در واقع چک‌لیست مرور سیستماتیک است که در ۲۷ گزینه یک مقاله سیستماتیک ریویو را بررسی می کند. این گایدلاین همچنین شامل یک فلوچارت است که در فایل ضمیمه زیر می توانید ببینید. در هرمقاله مروری باید این فلوپارت برای تمامی مقالات وارد شده و بررسی شده تکمیل شود و به همراه مقاله برای مجله ارسال گردد.

امیدواریم این مقاله به شما کمک کرده باشد تا حدی با نحوه نوشتن مرور سیستماتیک آشنا شوید. در ضمن قهوه تان سرد نشود!