مطالعه مشاهده ای چیست ؟ [ انواع مطالعات مشاهده ای ] ۱۴۰۱

در علوم پزشکی و علم آمار و همه‌گیرشناسی (اپیدمیولوژی) آشنایی با اینکه انواع مطالعه مشاهده‌ای چیست بسیار مهم است. مطالعات مشاهده ای به مطالعاتی گفته می‌شود که محقق به عنوان یک ناظر (مشاهده گر) داده‌های حاصل از مشاهده پدیده‌های در حال رخداد را نظاره می کند تا روابط علّی میان متغیرهای مختلف را بررسی کند.

در این نوع مطالعه، پژوهشگر هیچ مداخله‌ای ندارد و صرفاً به مشاهده پدیده‌ها می‌پردازد و هیچ نقش مداخله ای در وجود یا مقدار متغیرهای مستقل و مخدوش کننده و مواجه در شرکت کنندگان یا افراد مورد مطالعه ندارد.

برای اینکه بیشتر با این نوع مطالعات آشنا شوید پیشنهاد می کنیم دوره آفلاین انواع مطالعات پژوهشی در علوم پزشکی را از سایت وامو تهیه نمایید و همچنیین توصیه می کنم نگاهی هم به یکی از پر طرفدار ترین مطالبمون چون نحوه سرچ مقاله در گوگل اسکولار بیاندازید .

انواع مطالعات مشاهده ای (Observational Studies):

۱-مطالعات توصیفی (شامل مطالعات مقطعی و گزارش مورد/موارد)
۲-مطالعات تحلیلی (شامل مطالعات مقطعی، مطالعات کوهورت و مطالعات مورد-شاهدی)

کاربرد مطالعه مشاهده ای چیست ؟

مطالعات مشاهده ای برای دانشجویانی که باید برای فارغ التحصیلی خود، موضوع پایان نامه داشته باشند بسیار مناسب هستند. انواع مطالعه مشاهده ای برای پاسخ به یک سوال تحقیق بر اساس آنچه محقق مشاهده می کند استفاده می شود. هیچ گونه مداخله یا دستکاری در مورد افراد تحقیق و هیچ گروه کنترل و درمانی وجود ندارد.

اما کدام یک از انواع مطالعات مشاهده ای برای پایان نامه مناسب هستند؟

از بین انواع مطالعات مشاهده ای که در بالا ذکر شده، مطالعات مقطعی (توصیفی یا تحلیلی) و مطالعات مورد-شاهدی یا case control study برای پایان نامه بسیار مناسب هستند.

برای اینکه بیشتر با این نوع مطالعات آشنا شوید، مطلب مطالعه مورد شاهدی چیست و مطالعه توصیفی تحلیلی چیست را از بلاگ وامو را بخوانید.

چرا این دو دسته مطالعات از بین مطالعات مشاهده ای برای پایان نامه مناسب تر هستند؟

۱-این نوع مطالعات از نظر طراحی و اجرا پیچیدگی کمتری دارند.
۲-از نظر هزینه و زمان بسیار به صرف تر و ارزانتر و ساده تر هستند. این مساله برای دانشجویانی که وقت و هزینه کمی در اختیار دارند بسیار مهم است.
۳-به نسبت مطالعات مداخله ای، مطالعات مشاهده ای از نظر عملی برای خود محقق نیز بار کمتری دارند زیرا مجبور نیست اقدام مداخله ای را برنامه ریزی و اجرا کند.
۴-در مطالعات مشاهده ای توصیفی، تحلیلی و مورد شاهدی، افراد مورد بررسی قبلا مواجه موردنظر را داشته و محقق تنها باید این موارد را جمع آوری نماید. البته در مطالعه مورد شاهدی انتخاب گروه مورد و شاهد (کنترل) انتخاب افراد باید با دقت بیشتری انجام شود.

مثال از مطالعه مشاهده ای:

پس از بررسی سوال مطالعه مشاهده ای چیست ،بهتره که برای ادگیری بهتر آن مثالی هم برای شما

اگر بخواهیم مثالی از مطالعه مشاهده ای مقطعی بیاوریم، مثالها بسیار زیاد هستند. در زیر به ذکر چند مورد می پردازیم:

مثال اول برای یک مطالعه مشاهده ای از نوع مقطعی:

فرض کنید در بیمارستان آموزشی خود در طول یک دوره زمانی تعدادی بیمار مبتلا به کووید-۱۹ را مشاهده کرده اید که با تظاهرات مختلف مراجعه کرده و سرنوشت متفاوتی از بهبودی کامل تا فوت در بین آنها دیده شده اما شما می خواهید به درستی بدانید که این افراد از ابتدای ورود به سیستم درمانی چه مشخصات بالینی یا آزمایشگاهی داشته اند که نهایتا یک تعداد بهبود یافته اند و بعضی فوت کرده اند.

برای این موضوع تنها لازم است یک مطالعه مشاهده ای از نوع مقطعی (در یک مقطع زمانی مشخص) از نوع توصیفی یا تحلیلی طراحی نموده و پس از تصویب طرح تحقیقاتی موردنظر و گرفتن کد اخلاق از دانشگاهتان، داده های موجود در سیستم ثبت بیمارستان را گزارش دهید. به این مطالعه، مطالعه مشاهده ای گفته می شود.

مثال دیگر برای مطالعه مشاهده ای از نوع مورد شاهدی:

فرض کنید تعدادی بیمار مبتلا به سرطان ریه در بخش یا درمانگاه ویزیت می کنید و برایتان سوال پیش آمده که آیا افرادی که سیگار می کشند بیشتر به این سرطان مبتلا می شوند یا خیر. برای اینکار شما می توانید یک مطالعه مورد شاهدی طراحی کنید که در آن یک عده بیمار مبتلا به سرطان ریه و یک عده افراد سالم را در یک زمان وارد مطالعه کنید و با یک پرسشنامه مناسب در مورد مصرف سیگار در طی چندسال گذشته بپرسید.
در نهایت بدون اینکه هیچ کار خاصی لازم باشد شما به داده هایی دسترسی دارید که نشان دهنده مشخصات این دو گروه برای مقایسه است. این یک مطالعه مشاهده ای از نوع مورد شاهدی می باشد.

نکته آخر در مورد انواع مطالعات مشاهده ای :

برای شما که دانشجوی کارشناسی ارشد یا دکترای حرفه ای (پزشکی، دندانپزشکی یا داروسازی هستید) انجام یک مطالعه مشاهده ای از نوع مقطعی (توصیفی یا تحلیلی) و یا مورد شاهدی بهترین و آسانترین راه است.
پس تا دیر نشده به فکر یادگیری، طراحی و اجرای یکی از این مطالعات باشید.

سوالات متداول: