آموزش رفرنس نویسی در علوم پزشکی به زبان ساده
اول ببینیم رفرنس یعنی چی؟ رفرنس یعنی مقاله، کتاب، سایت یا هرچیزی که شما مطلب خودتون رو از اونجا به دست آوردین. پس لازمه که در زمان انتشار مطلب تون این منابع مورد استفاده به طور صحیح ذکر بشن تا خواننده و داوران اون مطلب بدونن که شما به عنوان یک محقق به اخلاق در پژوهش پایبند هستین. چون یکی از اصول اخلاق در انتشار پژوهش اینه که پلاژیاریسم یا سرقت ادبی در متن اتفاق نیفتاده باشه.
محققای جوان و کم تجربه شاید هنوز خیلی با این موارد آشنا نباشن و وقتی کارشون رو ارائه میدن از طرف استاد یا داور این بازخورد رو بگیرن که چرا منابعی که استفاده کردی رو درست رفرنس ندادی؟ اونموقعست که دانشجو شرمنده میشه از اینکه چرا این موضوع رو بلد نبوده.
اما نگران نباشین آموزش رفرنس نویسی صحیح که هم به روش دستی و هم با نرم افزارهای مختلف قابل انجامه بسیار آسونه و اگر یکبار یادش بگیرین دیگه فراموشتون نمیشه.
توی این مطلب بطور خلاصه ولی کاربردی براتون توضیح میدیم که چندتا روش برای رفرنس نویسی وجود داره و چه چیزایی رو باید در این زمینه بدونین.
دسته بندی انواع روشهای رفرنس نویسی:
۱-دستی: این روش توصیه نمیشه و اکثریت مجلات در راهنمای نگارش خودشون از نویسنده ها میخوان که حتما از یکی از نرم افزارهای موجود قابل قبول استفاده کنن.
۲-استفاده از نرم افزار: انواع نرم افزارها برای رفرنس نویسی طراحی شده که معروفترین و محبوب ترین اونها نرم افزار مندلی و نرم افزار اندنوت هست.
برای اینکه آموزش رفرنس نویسی ساده تر و کاربردیتر باشه از چند جنبه بررسیش میکنیم:
چه قسمتهایی از یک رفرنس مهمن؟
اول باید بدونیم که به طور کلی در زمانی که به یک منبعی میخواییم اشاره کنیم، چه قسمتهایی مهم هستن و در تمام انواع مدلهای رفرنس نویسی مشترکن.
این قسمتها شامل این موارده:
۱-نام نویسنده های منبع مورد استفاده
۲-عنوان ها: عنوان مطلب یا همون title و عنوان مجله یا کتاب یا سایتی که مطلب اونجا منتشر شده
۳-اعدادی مثل: سال انتشار اون مطلب، شماره جلد و دوره انتشار (شماره مجله)، شماره صفحات
خب حالا ببینیم در مدلهای مختلف رفرنس نویسی که در علوم پزشکی بیشتر به کار میرن این اجزای مهم چجوری نوشته میشن.
چند مدل یا استایل رفرنس دهی داریم؟
انواع مدلهای رفرنس نویسی توسط دانشگاهها و سازمانهای علمی معتبر دنیا و به صورت قراردادی وجود داره.
آیا استایل رشته های مختلف باهم متفاوته؟
جواب مثبته. رشته های مختلف علمی تفاوتهایی دارن که ما در این مطلب به دو مورد پرکاربرد در علوم پزشکی می پردازیم.
در هر کدوم از این دو مدل، ما باید به دو قسمت توجه داشته باشیم: توی متن چجوری رفرنس رو مشخص می کنیم و در انتهای مطلب یا مقاله مون رفرنسها چجوری و به چه ترتیبی نوشته میشن.
۱-آموزش رفرنس نویسی به روش ونکوور (Vancouver):
در متن:
در این روش رفرنس موردنظر با عدد مشخص میشه، حالا اینکه عدد رفرنس توی پرانتز باشه یا کروشه و بصورت بالانویس (superscript) باشه یا مثل بقیه جاهای متن بستگی به راهنمای مجله داره. پس مهمه که اول راهنمای نویسندگان مجله موردنظرتون رو دقیق بخونین و سرسری نگذرین. مخصوصا قسمتی از راهنما که توضیح داده از کدوم استایل رفرنس نویسی استفاده کنین و توی متن چجوری به رفرنس اشاره بشه. واسه خوندن این قسمت وقت کافی اختصاص بدین. چون ممکنه به خاطر عدم رعایت اصولی که در راهنمای مجله گفته شده، مقاله تون پس فرستاده بشه و وقت و انرژی تون توی این مسیر رفت و برگشت هدر بره.
در انتهای مقاله:
در روش ونکوور در انتهای مقاله به این صورت رفرنس مورد استفاده رو میاریم:
نام خانوادگی، حرف اول نام نویسنده (معمولا –اما نه همیشه-تا شش نفر رو کامل می نویسیم و اگر تعدادشون بیشتر بود به جای بقیه می نویسیم و همکاران یا et al). عنوان مقاله. نام مجله، سال انتشار، ماه؛ جلد یا دوره انتشار (شماره مجله:) شماره صفحه.
مثال:
Tavassoli S, Shahabinasab I, Norouzi A, Amiriani T, Abdolahi N, Livani S, Mirkamali SF, et al. From bowel inflammation to the bone and joints: musculoskeletal examination in inflammatory bowel disease (IBD). BMC Musculoskeletal Disorders. 2021 Dec;22(1):1-5.
۲- آموزش رفرنس نویسی به روش هاروارد (Harvard):
در متن:
نام نویسنده و سال انتشار معمولا داخل پرانتز و درانتهای جمله موردنظر قرار میگیره. اگر چندتا رفرنس در انتهای یک جمله استفاده بشن معمولا با کاما از هم جدا میشن.
در انتهای مقاله:
نام خانوادگی نویسنده، حرف اول نام نویسنده (مثل مدل قبلی معمولا –اما نه همیشه-تا شش نفر رو کامل می نویسیم و اگر تعدادشون بیشتر بود به جای بقیه می نویسیم و همکاران یا et al). سال انتشار. عنوان مقاله. نام مجله، شماره جلد، شماره صفحه.
و برای مرتب کردن رفرنسها هم معمولا به ترتیب حروف الفبای نام خانوادگی نویسنده اول مقالات مرتب میشن.
مثال:
Tavassoli, S., Shahabinasab, I., Norouzi, A., Amiriani, T., Abdolahi, N., Livani, S., Mirkamali, S.F., et al, 2021. From bowel inflammation to the bone and joints: musculoskeletal examination in inflammatory bowel disease (IBD). BMC Musculoskeletal Disorders, ۲۲(۱), pp.1-5
اما فکر نکنین فقط همین دو مدل وجود داره. نه! چندین مدل دیگه هم هست که بسته به راهنمای مجله ای که می خوایین مقاله تون رو اونجا ساب میت کنین از هر کدومشون میشه استفاده کرد. بطور خلاصه دوتای مهم دیگه رو توی این جدول میتونین ببینین.
مدل APA و مدل MLA دو تا روش دیگه ای هستن که در علوم پزشکی به کار میرن. البته نسبت به دو روش ونکوور و هاروارد که بالاتر بهشون اشاره شد، کمتر استفاده میشن و مجلات کمتری هستن که این مدلها رو بخوان. اما با دو تا مثال میتونین این دو روش رو مقایسه کنین.
نکته طلایی:
برای اینکه خودتون بتونین چک کنین که روشی که رفرنس رو نوشتین (با هرکدوم از این روشها) درست هست یا نه یک راه میانبر هست.
اونم اینه که در گوگل اسکالر عنوان مقاله ای رو که ازش به عنوان رفرنس استفاده کردین بزنین و در قسمت پایین (شکل) روی کلمه cite کلیک کنین. همونطوری که در شکل میبینین یک باکس باز میشه که رفرنس مورد نظرتون رو به همه این روشهای ذکر شده نوشته. پس کار زیاد سختی نیست!
اما بازهم باید تاکید کنیم که بهترین و در واقع اصلی ترین روش رفرنس نویسی اینه که از یکی از نرم افزارهای معمول و قابل قبول برای رفرنس زدن استفاده کنید.
سوال: اگر از کتابی برای رفرنس استفاده کردیم روش رفرنس نویسی متفاوته؟
بله. در هر کدوم از این روشهای یا استایلهایی که گفته شد برای رفرنس دادن به یک کتاب روش خاص خودش باید استفاده بشه اما به طور کلی روشش به صورت زیره:
Author of Part, AA. Title of chapter or part. In: Editor A, Editor B, editors. Title: subtitle of book. Edition(if not the first). Place of publication: Publisher; Year. p. page numbers.
این مدل در استایل ونکوور استفاده میشه و باقی روشها هم مشابه همین هستن با یکسری تفاوتهای جزیی. مثلا در روش هاروارد، عنوان کتاب رو به صورت ایتالیک می نویسن.
در ادامه مطلب، اشاره ای هم به این قسمت بکنیم که اگر از یک سایت معتبر مثل سایت سازمان بهداشت جهانی استفاده بکنین چجوری در لیست رفرنسها نوشته میشه. در زیر نمونه ای از رفرنس دهی به یک وبسایت در روش هاروارد رو آوردیم:
مدل هاروارد برای رفرنس دهی به یک وبسایت:
Name of the author or organization, the year of publication, the title of the page, the URL, and the date on which you accessed the website. Author surname, initial. (Year) Page Title. Available at: URL (Accessed: Day Month Year)
همه این موارد رو گفتیم امااااااا یادتون باشه در حال حاضر روش رفرنس دهی دستی یا manual برای رفرنس نویسی در مقالات علمی و آکادمیک پذیرفته شده نیست و باید حتما از نرم افزارهایی که به این منظور تهیه شده ن استفاده کنین.
برای اینکه با دو نرم افزار اصلی و مهم رفرنس نویسی در علوم پزشکی بیشتر آشنا بشین می تونین به جلسه رفرنس نویسی در دوره جامع صفر تا صد پروپوزال نویسی واموگروپ مراجعه کنین.
نکته پایانی:
توجه داشته باشین که حتی وقتی در پایان متنی که از یک مقاله یا منبع دیگه برداشتین به اون رفرنس اشاره می کنین، باز هم دلیل نمیشه جمله ای که ازش برداشتین رو عینا کپی کنین چون این مصداق سرقت ادبی یا پلاژیاریسمه و باعث بوجود اومدن مشکلات جدی در سابقه پژوهشیتون میشه و به هیچ وجه قابل قبول نیست. چکار باید کرد که سارق محسوب نشیم؟
هر جمله ای که از منابع دیگه برداشتین رو باید خوب درک کنین بعد به اصلاح پارافریز کنین یعنی عبارت رو بازسازی کنین و اون چیزی که ازش فهمیدین رو بنویسین. این یکی از توانمندی هایی هست که یک محقق باید حتما با تمرین زیاد و خوندن مقالات فراوان بهش دست پیدا کنه تا بتونه مفاهیم رو از مطالبی که میخونه بیرون بکشه و به قلم خودش بازنویسی کنه.
تبصره:
اگر هم جمله ای هست که میخوایین دقیقا نقل قول کنین باید حتما اون جمله رو توی گیومه بذارین (“…”) تا نشون بدین که جمله عینا از جای دیگه ای برداشته شده که البته اینکار بجز درمواردی که مجبورین یا جمله خیلی مهمه و مفهومش متعلق به یک نویسنده خاص هست، توصیه نمیشه.
مطالب زیر را حتما مطالعه کنید
پیش دفاع پایان نامه چیست؟ در جلسه پیش دفاع چه بگوییم؟ [ موفق عمل کن ]
ارسال همزمان مقاله به چند مجله [ آیا صحیح است؟ ]
چگونه رزومه انگلیسی بنویسیم ؟ [ در کمترین زمان قبول شو ]
نحوه نوشتن روش تحقیق در پایان نامه [ ۰ تا ۱۰۰ فصل سوم ]
پیدا کردن موضوع برای مقاله علمی پژوهشی [ مناسب و جذاب ]
اهمیت و ضرورت تحقیق را چگونه بنویسیم ؟ [ نکات طلایی ]
2 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
سلام واموی عزیز. مرسی از مطالب خوبت. پلاژیاریسم که نوشتی توی متن یعنی چی دقیقا؟!
سلام سینای عزیز
امیدوارم حالت خوب باشه
پلاژیاریسم یا سرقت ادبی در مقالات، یعنی اینکه شما متنی که دیگران در مقالشون نوشتن رو “عیننا” در مقاله خودت کپی کنی بدون رعایت کردن حقوق معنی اون.