اصل یا رویکرد پیشین (Priori rule) چیه؟

اصل یا رویکرد priori

تعریف:
رویکرد پیشین به زبان ساده یعنی در تحلیل آماری و برای پیشگیری از افزایش وقوع خطای نوع اول ناشی از تکرار آزمونها، شما آزاد نیستین که هر رابطه ای رو تحلیل کنین، بلکه باید این روابط را از قبل مشخص کنین و فقط اونا رو بسنجین. هر یک تکرار در هر آزمون آماری، یک مقداری خطای نوع اول به نتیجه گیریهای ما اضافه میکنه.
خطای نوع اول چیه؟
خطای نوع اول، مثل هر خطای دیگری از جنس احتماله. پس خطای نوع اول احتمال اینه که ما فرض صفرو رد کنیم، در حالیکه فرض صفر، نباید رد بشه (در یکی از دروس دوره آمار کاربردی وامو، بنام مقدمه آمار تحلیلی، موضوع خطاهای آماری، بزبان ساده، تدریس میشه)
رویکرد priori چه اهمیتی داره؟
اگر کسی که داده ها رو تحلیل می کنه، رابطه بین مداخله با تک تک پیامدها رو بگیره و اونایی که بنظر خودش معنی دار هست رو گزارش کنه بدلیل افزایش خطای نوع اول تاشی از تکرار آزمونها، نتایج دارای خطای زیادی میشه و گاهی حتی بجای ۵ درصد تا ۵۰ درصد ممکنه خطا داشته باشه
راه حل چیه؟
اگر بخواییم به داورها تضمین بدیم که ما این موارد را از قبل مشخص کردیم، پروپوزال نمیتونه تضمین کننده باشه. چرا؟ چون دسترسی به پروپوزال فقط در سطح همان سازمانی که محقق کار میکنه، امکان پذیره.
پس باید در زمان طراحی مطالعه مون، پروتکول مشخصی داشته باشیم و اون رو در یکی از پایگاه های معتبر مربوط ثبت کنیم (یا به اشتراک بگذاریم) تا در دسترس همه باشه
نتیجه مهم:
برای انجام یک کار پژوهشی خوب، نقشه راه رو باید از همون ابتدا کاملا مشخص کنیم و طبق همون عمل کنیم. این موضوع به خصوص وقتی اهمیت داره که میخواهید مقاله تونو در ژورنالهای معتبر (معمولاً ژورنالهای یک چهارم با بالاترین IF در حیطه علمی مربوطه) و یا بسیار معتبر (معمولاً ژورنالهای ۱۰ درصد اول با بالاترین IF ها در حیطه مربوطه) منتشر کنید.

اجزاء مهم زیرمجموعه رویکرد «پیشین»:
• برآورد حجم نمونه بصورت پیشین
• تعداد پیامدها (در مطالعات مداخله ای، پیامد متغیریه که اثر مداخله، با آن متغیر سنجیده میشه مثل پاسخ به درمان، وقوع یک عارضه، عود بیماری پس از مداخله، کیفیت زندگی، درد ناشی از بکارگیری مداخله و ….) و دسته بندی آنها به دو گروه پیامد اولیه (معمولا یک متغیر) و پیامدهای ثانویه (بین ۲ تا ۴ متغیر)
• اهداف و دسته بندی آنها به دو گروه اولیه و ثانویه (در مطالعات مداخله ای، دقیقا این موضوع منطبق برآیتم قبلی، یعنی پیامدها صورت می گیره)، یعنی اگر یک پیامد اولیه داشته باشیم، یک هدف اولیه داریم و اگر سه پیامد ثانویه داشته باشیم، سه هدف ثانویه خواهیم داشت.
• تعیین متغیرهای زیرگروه بصورت پیشین (برای جلوگیری از تعدد متغیرهای زیرگروه و پیشگیری از افزایش خطای نوع اول)
• روش تحلیل آماری پیشین (یعنی روش رو در پروتکول مشخص کنیم و دچار آزمون و خطا برای انتخاب روش تحلیل آماری نشیم)
• در مطالعات با تعداد گروه بالا (بیش از ۲ گروه)، حتی میشه تعداد مقایسه های دو به دویی که میخوایم داشته باشیم رو هم بصورت پیشین مشخص کنیم

تهیه محتوا:
دکتر عباس کشتکار، اپیدمیولوژیست، مدرس گروه آمارافزار
دکتر سیما بشارت، دکترای تخصصی بیومدیسین، مدرس گروه وامو