چگونه پروپوزال بنویسیم ؟ برای نوشتن پروپوزال از کجا شروع کنم؟ [از پایه تا پیشرفته] + نکات طلایی

برای اینکه بدانیم چگونه پروپوزال بنویسیم اول بهتر است در مورد معنی کلمه پروپوزال و اهمیت آن مواردی را بدانیم. پروپوزال یعنی چه؟ پروپوزال در انگلیسی به معنی درخواست کردن است. یعنی نحوه درخواست هر فردی که می خواهد کاری انجام بدهد و نیاز به اجازه دیگری دارد. مثل این است که شما می خواهید از بانکی وام بگیرید و باید یکسری فرمهای مخصوصی را تکمیل کنید. پروپوزال هم همین است. یک فرمت مخصوص دارد و باید طبق اصول و قوانین خود تکمیل شود. اما این مساله چه ربطی به پژوهش و کار تحقیقاتی دارد؟

برای نوشتن پروپوزال از کجا شروع کنم؟ هر پژوهشگری برای اینکه کار تحقیقاتی رو شروع کند نیاز به بودجه و حمایت و نیز تاییدیه اخلاقی از طرف سازمان یا موسسه یا دانشگاه خود دارد. برای اینکه این حمایتها را دریافت کند باید مثل هرکار دیگری ابتدا درخواست خود را به آن موسسه یا دانشگاه ارائه دهد، یعنی همان پروپوزال.

چطور پروپوزال بنویسیم؟

پروپوزال فرمت مخصوصی دارد و هر سازمان یا دانشگاهی که می خواهد از آن کار حمایت مالی کند یا امکاناتی در اختیار محقق بگذارد براساس آن فرمت خاص، از محقق جزییات بیشتری در مورد ایده طرح و روش اجرای کار می خواهد. در واقع پروپوزال یک پیش نویس اولیه از کل کاری است که می خواهیم انجام دهیم که فرایند نگارش یک پروپوزال را بطور کامل و مرحله به مرحله در کارگاه آموزش پروپوزال نویسی توضیح دادیم.

فهرست مطالب

چرا پروپوزال بنویسیم؟

در واقع پروپوزال نویسی نقشه راه را برای محقق و نیز برای سازمان حمایت کننده فراهم می کند. فرض کنید می خواهید به یک سفر بروید، اگر اولین باری باشد که این سفر را برنامه ریزی کرده اید و راه را بلد نیستید احتیاج به یک نقشه دارید که تمام مسیر را از اول تا آخر با جزییات به شما نشان دهد.

مسیرهای اصلی، مکانهای استراحت، میزان زمان موردنیاز تا رسیدن به مقصد، هزینه ای که برای سفر لازم است، مجوزهایی که برای عبور از مرزها لازم دارید، امکاناتی که باید با خود همراه داشته باشید یا در صورت نیاز در طی مسیر باید تهیه کنید، آیا نیاز به رزرو اتاق در هتل یا مسافرخانه ای دارید و موارد متعدد دیگری که هر مسافر قبل از شروع سفر خود باید دقیقا همه را بداند. پس قبل از شروع سفر در مسیر پژوهش، باید بدانیم که چگونه پروپوزال بنویسیم و مسیرها، هزینه ها، امکانات موردنیاز و تمام موارد لازم را به دقت آماده کنیم تا وسط راه از ادامه مسیر باز نمانیم.

علاوه بر آن نوشتن پروپوزال یا طرح تحقیق برای گرفتن کد اخلاق از دانشگاه یا موسسه موردنظر الزامیست. زیرا برای انجام هرکار پژوهشی مجوز کمیته اخلاق منطقه ای لازم است. در این وبینار از نقطه صفر پژوهش یعنی ایده پردازی شروع کردیم، اضافه بر این در این دوره نحوه جستجوی منابع علمی (سرچ)، رفرنس نویسی، قسمتهای آماری یک طرح تحقیقاتی و مراحل تصویب طرح پژوهشی را نیز بطور کامل توضیح داده ایم تا همه چیزهایی که برای شروع پژوهش نیاز دارید یکجا داشته باشید.

۱- چگونه پروپوزال بنویسیم؟ مرحله صفر

قبل از اینکه نحوه نوشتن قسمتهای مختلف پروپوزال را توضیح دهیم،در مورد نقطه صفر صحبت کنیم. نقطه صفر پژوهشی، پیدا کردن و پرورش ایده پژوهشی است. مهمترین و اساسی ترین قدم در یک کار تحقیقاتی، پیدا کردن و پرورش ایده پژوهشی است. به خاطر داشته باشید که هیچ جعبه جادویی وجود ندارد که “اجی مجی لاترجی” ایده پژوهشی از آن بیرون بریزد.

برای ایده پیدا کردن، که مهمترین قدم در پروپوزال نویسی است باید وقت و انرژی زیادی گذاشته شود زیرا اساس و پایه کار پژوهشی در همین قدم اول بنا گذاشته می شود، اگر شما هم میخوایید خشت اول پژوهشتون رو محکم بذارید، پیشنهاد میکنیم دوره ایده پردازی گروه وامو رو از دست ندید. ☺

مساله بعدی که در اینجا مطرح است انتخاب یک موضوع مناسب از بین این همه موضوع مختلف در حوزه های مختلف علوم زیستی پزشکی ست. چطور باید انتخاب کرد. بهترین راه این است که دو یا سه تا فیلدی که بیشتر توجه شما را جلب می کنند انتخاب کنید مثلا سرطان، بیماری های قلبی، و دیابت. بعد این موارد را در دفترچه ای مخصوص ایده پردازی یا در گوشی همراه خود نت برداری کنید.

نکته مهم: محقق باید خودش ایده داشته باشد حتی یه ایده خام خیلی بهتر از این است که از دیگران بخواهید به شما ایده پژوهشی بدهند.

طریقه نوشتن پروپوزال با سرچ در پایگاه های معتبر علمی

در همین مرحله صفر، باید در مورد فیلدهای مورد علاقه خود جستجو (سرچ) کنید. این سرچ کردن هم اصولی دارد که باید یاد بگیرید از چه منابع و پایگاههایی می توان اطلاعات معتبر به دست آورد. در حیطه علوم زیستی و پزشکی، پایگاههای معتبری برای سرچ وجود دارد مثل PubMed، Google Scholar، Scopus و سایر موارد. برای اینکه بتوانید جنبه های مختلف ایده خود را به درستی بررسی کنید باید یک سرچ وسیع و درست انجام بدهید. این مرحله نیز دارای اهمیت بالایی در پروپوزال نویسی است که باید وقت زیادی روی آن گذاشته شود. بعد از اینکار نوبت می رسد به نوشتن پروپوزال در فرمت مخصوصی که به شما داده شده است.

۲- چطور پروپوزال بنویسیم؟ قسمتهای مختلف پروپوزال

برای پاسخ به سوال چطور پروپوزال بنویسیم  لازم است اول با قسمتهای مختلف پروپوزال آشنا شویم. فرمت استاندارد یک پروپوزال معمولا شامل این موارد است:

عنوان، چکیده طرح، مجریان و همکاران طرح، بیان مساله، بررسی متون، اهداف، سوالات، فرضیات، جدول متغییرها، روش انجام کار، روش تجزیه و تحلیل داده ها، جدول زمان بندی، هزینه های طرح، و منابع

اما هرکدام از قسمتهای مختلف را چطور باید بنویسیم؟

۳- بیان مساله و بررسی متون: به مطالعات محققان قبلی مراجعه کنید

در این دو قسمت که معمولا به دنبال هم نوشته می شوند، از مقالاتی که قبلا در این زمینه کار کرده اند کمک می گیریم. بعد از اینکه مرحله صفر پژوهشی یعنی ایده پردازی و سرچ را به اتمام رساندیم، نوبت می رسد به اینکه این مطالعاتی که به دست آورده ایم را به نحوی مرتب کنیم که ایده خود را بتوانیم ارائه دهیم.

مقدمه پروپوزال را چگونه بنویسیم؟

در بیان مساله یا مقدمه یک پروپوزال، ابتدا از کلیات موضوع تحقیق صحبت می کنیم و اگر آمار یا گزارشاتی از سایر مناطق در دسترس است ذکر می شود. سپس موضوعی را که می خواهیم روی آن کار کنیم به صورت ریزتر و با جزییات بیشتری توضیح می دهیم و در پاراگراف آخر هدف از اجرای این طرح را می نویسیم. ( در پاسخ به سوال چگونه پروپوزال بنویسیم بررسی و نوشتن بیان مسئله از اهمیت بالایی برخوردار است .)

چطور از روی مقاله پروپوزال بنویسیم؟

اگر منظور این است که چطور با خواندن مقالات سایر محققان می توانیم پروپوزال بنویسیم، همانطور که در متن گفته شده بعد از سرچ پایگاه های معتبر علمی و خواندن مطالعات مشابه، قسمت بیان مساله و بررسی متون یک پروپوزال نوشته می شود. همیشه پروپوزال مقدم بر انجام هرکار دیگری است زیرا باید نقشه راه تحقیقاتی را مصوب کنید تا بتوانید کار را شروع کنید.

اینجا نوبت به بررسی متون می رسد که همان طور که از اسمش پیداست، به بررسی مطالعات قبلی که در این زمینه انجام شده می پردازد و به نحوی نتایج آنها را جمع بندی می کند. این قسمت معمولا به ترتیب زمانی که کار انجام شده نوشته می شود و با ذکر نام نویسنده اول و سال انجام مطالعه شروع می شود.

۴- اهداف، فرضیات و سوالات: جرقه هایی که در ذهن پژوهشگر هست

ما برای نوشتن و اجرای یک کار پژوهشی حتما در ذهن خود اهدافی مشخص کرده و برای رسیدن به پاسخ سوالات و رد یا قبول فرضیه هایی شروع به انجام کار پژوهشی کرده ایم. در این مرحله، وقت آن است که تمام این موارد را در فرمت مخصوصی که برایش تعریف شده بیاوریم. اهداف خود به چند قسمت تقسیم می شوند: هدف یا اهداف اصلی، اهداف اختصاصی/ ویژه، اهداف جزئی یا فرعی، هدف یا اهداف کاربردی

هدف اصلی:

در واقع همان عنوان اصلی مطالعه و هدفی است که بیشتر از همه به دنبالش هستیم.

اهداف اختصاصی/ ویژه:

اهدافی هستند که به نحوی زیر مجموعه هدف اصلی محسوب شده و با آن در ارتباط نزدیکی هستند.

اهداف جزئی یا فرعی:

اهدافی هستند که معمولا ارتباط شان با هدف اصلی دورتر است و ممکن است در طی انجام کار به انها برسیم یا نرسیم.

هدف یا اهداف کاربردی:

نتیجه عملی که از اجرای یک کار تحقیقاتی انتظار داریم به دستمان بیاید را هدف کاربردی می گوییم.

سوالات:

از نوشتن هرکدام از اهداف توصیفی، انتظار می رود که به یک سوال پاسخ داده شود.

فرضیات:

وقتی اهداف ما تحلیلی هستند و به دنبال بررسی ارتباط بین متغییرها هستیم یعنی به دنبال پاسخگویی به یکسری فرضیات در ذهن خود هستیم.

۵- جدول متغییرها: ریز و جزئی نگاه کنید

در ادامه پاسخ به سوال چگونه یک پروپوزال بنویسیم باید بیان کنیم که برای اجرای کامل و دقیق یک پژوهش، نیاز به این داریم که بدانیم چه متغیرهایی در رسیدن به اهداف موردنظر ما دخیل هستند. کدام متغییرها مستقلند و کدام وابسته به سایر متغییرها. متغییرهای موردنظر چطور از نظر علمی و عملی تعریف می شوند و چگونه اندازه گیری می شوند. واحد اندازه گیری هرکدام از آنها نیز باید در جدول نوشته شود. این متغییرها را از کجا باید متوجه شیم؟ متغییرها را با بررسی مطالعات مشابه دیگر به دست می آوریم و نیز با مشورت با متخصصین مرتبط با رشته و عنوان موردنظر تحقیق.

۶- روش اجرای طرح در پروپوزال چگونه است؟ طرز تهیه یک تحقیق

این قسمت مثل دستور آشپزی برای تهیه یک خوراک است. اما نوشتن روش اجرای طرح در پروپوزال چگونه است؟به این صورت که باید تمام مواد لازم، ابزار و دستگاههای موردنیاز، و نحوه گام به گام اجرا کردن مراحل مختلف کار را با دقت بنویسیم. حتی اینکه دستگاه یا کیت آزمایشگاهی از چه شرکتی تهیه شده است باید ذکر شود. تمام متغییرهای مورد بررسی و روش اندازه گیری آنها باید ذکر شوند.

۷- تعیین حجم نمونه:

در این قسمت از پروپوزال باید براساس اهدافی که تعیین کردیم، و مطالعات قبلی که در این زمینه انجام شده، برای اجرای کارخودمون یک حجم نمونه ای مشخص کنیم که براساس آزمون های آماری بتونیم فرضیه مطرح شده رو به صورت آماری رد یا قبول کنیم.

۸- تجزیه و تحلیل داده ها:

در این قسمت باید تمامی آنالیزهای اماری و آزمونهای آماری که قرار است انجام شود را توضیح دهید. سطح معنی داری آزمونها را بیان کنید و بگویید برای بررسی روابط بین متغییرهای مختلف از چه تستهای آماری استفاده خواهید کرد.

۹- محدودیتها و ملاحظات اخلاقی:

در این قسمت از پروپوزال باید محدودیتهایی که در مسیر انجام پروپوزال پیش روی شماست را پیش بینی کرده وتوضیح دهید. همچنین باید درمورد رضایت آگاهانه افراد برای ورود به پژوهش توضیح دهید.

۱۰- جدول زمانی یا جدول گانت:

این جدول در واقع زمان بندی موردنظر شما را برای اجرای هرکدام از قسمتهای یک پروپوزال نشان می دهد و در واقع تخمینی است از زمانی که برای اجرای هرقسمت از پروپوزال احتیاج خواهید داشت.

۱۱- هزینه های اجرای طرح:

در این قسمت، چندین جدول وجود دارد که شما باید برآورد هزینه های قسمتهای مختلف طرح خود را بنویسید. مثلا اینکه چه هزینه ای برای مجریان وهمکاران درنظر گرفته شده، هزینه آزمایشات موردنیاز چقدر است، اگروسیله ای غیرمصرفی لازم دارید هزینه اش چقدر می شود، و مسائلی از این قبیل.

۱۲- رفرنسهای مورد استفاده:

در انتهای پروپوزال باید رفرنسها و منابعی که برای نوشتن قسمتهای مختلف پروپوزال از آن استفاده کرده ایم طبق فرمت مخصوص خود بنویسیم.

حالا که این مطلب را مطالعه کردید برای اینکه به صورت کاملتر و دقیقتر و عملیاتی متوجه شوید که چگونه پروپوزال بنویسیم، با تهیه این دوره صفر تا صد پروپوزال نویسی شروع به نوشتن کنید.

پیشنهاد مطلب : در قسمت وبلاگ سایت مطالب دیگری در رابطه با دکتری حرفه ای پزشکی چیست و پایلوت چیست نوشته شده که پیشنهاد میکنیم برای اطلاعات بیشتر مطالعه کنید .