چگونه یک مقاله را داوری کنیم ؟ [ کلاه خودت را قاضی کن! ]

یکی از مهمترین اصول در داوری مقاله، بررسی مقاله بدون پیش‌داوری است. در ادامه در مورد این صحبت می کنیم که چگونه یک مقاله را داوری کنیم؟ آشنایی با نحوه خواندن مقاله بسیار مهم است. پیشنهاد می کنیم دوره چطوری یک مقاله ارجینال رو بخونم را از وامو تهیه کنید تا بیشتر با این فرایند آشنا شوید.

داوری مقالات علمی به نوعی کنترل کیفیت مقاله است و در انتشار مقالات علمی بسیار تاثیرگذار است. داوری همتا یا Peer-review می تواند باعث افزایش کیفیت مقالات و اطمینان بیشتر محققان و خوانندگان به نتایج مطالعات علمی شوند، همچنین باعث ارتقای کیفی و علمی نویسندگان خواهد شد. در این مطلب برایتان می گوییم چگونه داور مقالات شویم، نحوه داوری مقالات علمی پژوهشی و راهنمای داوری مقالات علمی و پژوهشی چگونه است؟ و مزایای داوری مقاله چیست؟ و در انتهای مطلب نیز نمونه داوری مقاله فارسی را برایتان گذاشته ایم.

پیشنهاد می کنیم مطالب پرطرفدار داوری مقاله چقدر طول می کشد و نگارش مقاله اکادمیک چیست را از بلاگ وامو بخوانید.

نحوه داوری مقالات علمی و پژوهشی چگونه است؟

داور باید بدون قضاوت و تعصب مقاله را خوانده و با مراجعه به منطق علمی خود (common sense) برداشت و درک اولیه خود را یادداشت کند. سپس با صبر و حوصله و گذاشتن وقت مناسب به خواندن جزئیات مقاله بپردازد. داوری یک مقاله نهایتا یا به پذیرش مقاله منتهی خواهد شد یا به رد آن. همچنین نکاتی که داوران به نویسندگان می گویند می تواند موجب بهبود و ارتقای سطح کیفی مقاله شود. بنابراین نحوه داوری مقالات علمی و پژوهشی باید موثر و سازنده باشد و هدایت نویسندگان مقاله را به عهده بگیرد.

هر داور معمولا خود دارای مقالاتی بوده و می داند که پروسه داوری چقدر برای یک مقاله حیاتی است. همانطور که خودش به عنوان یک محقق امید به پذیرش و اصلاح مقالاتش دارد،باید با انصاف و دقت فراوان به کار داوری بپردازد.

مسئولیت پذیری در نحوه داوری مقالات علمی و پژوهشی و تعهد به بررسی استاندارد یک مقاله باید سرلوحه داوران مقالات علمی پژوهشی باشد. داوران باید با توجه به موضوع و فیلدی که در آن تبحر دارند، روش تحقیق، یافته‌ها، داده‌ها و آنالیز آماری، ساختار مقاله‌نویسی، و اصول نگارشی و مواردی از این دست یک مقاله را ارزیابی کنند.

پیشنهاد می کنیم مطلب دلایل رد شدن مقاله و وقتی مقاله رد شد چه کنیم را نیز در همین راستا از بلاگ وامو بخوانید.

راهنمای داوری مقالات علمی و پژوهشی

برای داوری بهتر یک مقاله بهتر است آن را به چند بخش تقسیم کرده و هرکدام را جداگانه با معیارهای استاندارد خود بسنجیم.

توصیه می شود قبل از شروع پروسه داوری، حتما راهنمای داوری مقالات علمی و پژوهشی را از سایت ژورنال موردنظر بخوانید.

۱- بررسی عنوان مقاله:

اولین قسمتی که داور و خواننده مقاله می بیند عنوان است. البته در پروسه داوری ممکن است داور پس از خواندن کل مقاله، نگاهش به عنوان تغییر کند و پیشنهاد تغییر آن را بدهد.

۲- بررسی خلاصه یا چکیده مقاله

اولین قسمتی که بعد از عنوان به چشم می خورد چکیده یا خلاصه مقاله است. در این بخش، نویسنده به طور مختصر موضوع مورد بحث در مقاله و نتایج به دست آمده را می نویسد. خلاصه یک مقاله باید به اندازه‌ای واضح و شفاف باشد که داور با خواندن آن، هدف و دلایل انتخاب موضوع را به آسانی درک کند. یکی از اولین وابتدایی ترین موارد راهنمای داوری مقالات علمی و پژوهشی این است که داور ببیند چکیده به تنهایی و بدون خواندن نسخه کامل مقاله قابل درک است؟ و کلمات کلیدی تاچه حد منعکس کننده موضوع مورد بررسی هستند؟

۳-بررسی مقدمه مقاله

مقدمه مقاله باید بتواند ضرورت اجرای کار و هدف از انجام آن را به خوبی توضیح دهد.

۴-بررسی روش کار و ابزار

قسمت روش کار یک مقاله که همان دستور انجام کار با ابزارهای مشخص است، از این نظر دارای اهمیت است که باید بتواند هدف طرح را به خوبی تامین کند. یعنی ابزار مورداستفاده در این قسمت باید مناسب برای اثبات یا رد فرضیه محقق باشد.

۵-بررسی نتایج تحقیق

داور مقاله باید داده های بدست آمده را مطالعه کرده و نسبت آنها با اهداف کار را بسنجد.

۶-بررسی بحث و نتیجه گیری مقاله

تفسیر داده ها و نتایج بدست آمده یکی از مهمترین قسمتهای راهنمای داوری مقالات علمی و پژوهشی است. داور باید از نظر ارتباط بین نتایج بدست آمده از مطالعه حاضر و مطالعات قبلی نیز بررسیهای لازم را انجام دهد. یک مقاله خوب نتیجه گیری و جمع بندی خوب و متناسبی دارد.یعنی بحث مشخصی را مطرح کرده و بعد از بررسی خلاصه تحقیقات اخیر که با موضوع ارتباط دارند و نشان دادن شکاف‌های موجود در زمینه موضوع موردمطالعه یا تعارضات موجود، در مورد اثبات یا رد نظریه خود بحث کرده و در انتها نیز یک پیام مشخص ارائه می دهد.

در انتهای این مطلب یک نمونه داوری مقاله فارسی بصورت فایل PDF گذاشته شده که می توانید مطالعه کنید.
اگر می خواهید بدانید چگونه داور مقالات شویم حتما مطلب را تا انتها بخوانید.

یک قانون طلایی:

با مقاله‌ای که در حال بررسی آن هستید، به همان روشی رفتار کنید که می‌خواهید با دست‌نوشته‌های خود شما رفتار شود.

در ادامه مطلب به شما خواهیم گفت چگونه داور مقالات شویم و چگونه یک مقاله را داوری کنیم.

چگونه یک مقاله را داوری کنیم ؟ + بررسی مراحل

مرحله اول:

۱-نوآوری موضوع و اهمیت آن

۲-نگارش و جمله بندی مناسب، روان و قابل فهم بودن زبان نگارش

۳-چکیده کامل و جامع

۴-فهرست منابع مورد استفاده از نظر به روز بودن و کامل بودن

مرحله دوم نحوه داوری مقالات علمی و پژوهشی:

۱-رویکرد نویسنده به بررسی موضوع و نتیجه گیری که شده
۲-استفاده از روشها و ابزار مناسب برای بررسی موضوع
۳- بحث و نتیجه گیری متناسب با داده های بدست آمده

نکات مهم راهنمای داوری مقاله

در پاسخ به سال چگونه یک مقاله را داوری کنیم ؟ لازم است تا با نکات مهم در داوری مقاله نیز آشنا باشید .

• اول با توجه به راهنمای داوری مقاله آن ژورنال خاص، یکبار مقاله را کامل بخوانید. در ردکردن مقاله عجله نکنید. شاید واقعا حرفی برای گفتن داشته اما نتوانسته حق مطلب را ادا کند.نیمه پر لیوان را ببینید.
• اشکالات نوشتاری و گرامری همیشه ممکن است وجود داشته باشند مخصوصا اگر نویسندگان مقاله به زبانی غیر از زبان مادری خود مقاله نوشته اند. اگر این اشکالات قابل برطرف شدن هستند، در رد کردن مقاله عجله نکنید. خودتان را جای نویسنده بگذارید!
• از همه چیز مهمتر محتوای مقاله است. آیا مقاله حرفی برای گفتن دارد؟ آیا نویسنده به کاری که انجام شده مسلط است؟ آیا توانسته داده های لازم را به درستی جمع آوری کند؟ آیا بخوبی توانسته اطلاعات بدست آمده را آنالیز و پرزنت کند؟
• جزئیات روش کار به خوبی ذکر شده اند تا حدی که هر محقق دیگری بتواند عینا آن را تکرار کند؟ نمونه داوری مقاله فارسی را در انتهای این مطلب ببینید.
• تحلیل و تفسیر داده ها بخوبی انجام شده است؟ آیا هدفی که نویسنده دنبالش بوده برآورده شده است؟
• آیا نویسنده مقاله از مقالات مرتبط و مشابه به اندازه کافی استفاده کرده است؟ راهنمای داوری مقاله ژورنال در مورد فرمت رفرنس نویسی چه گفته است؟ آیا نویسنده آن را رعایت کرده؟

نکاتی که باید بدانیم چگونه یک مقاله را داوری کنیم:

• اگر مقاله ای برای داوری به شما رسید که از دانشگاه یا موسسه خودتان و مربوط به دوستان و همکارانتان است بهتر است قبول نکنید.زیرا ممکن است conflict of interest یا تعارض منافع داشته باشید.
• موضوع مقاله باید در حوزه تخصصی شما باشد. مقالات نامرتبط را قبول نکنید.
• در صورتی که سیاست مجله بر این است که داده های مقاله را نیز از نویسنده ها درخواست کند، این مورد را چک کنید که به دستتان رسیده باشد. راهنمای داوری مقاله ژورنال را چک کنید.
• منبع تامین مالی مقاله می تواند روی نتایج مقاله تاثیر گذاشته باشد این مورد را چک کنید. به عنوان مثال اگر محصول دارویی مربوط به یک شرکت دارویی در حال آزمایش است ممکن است روی نتایج به نحوی تاثیر گذار باشد که در راستای منافع شرکت پرزنت شوند.
• حتما مقاله را از نظر پلاژیاریسم چک کنید.

مزایای داوری مقاله چیست ؟

حالا ببینیم مزایای داوری مقاله چیست؟ مخصوصا اگر داور مجلات بین المللی و معتبر باشید.

• تعداد زیادی مقاله برای داوری به شما می رسد که با خواندن آنها، ایده های جدیدی ممکن است به ذهنتان برسد.
• با محققینی با زمینه های کاری جدید و یا مشابه خودتان آشنا خواهید شد.
• اگر داور مجلاتی باشید که به شما سرتیفیکیت (گواهینامه) هم می دهند اعتبار علمی تان افزایش یافته و درخواستهای بیشتری برای داوری در سطح بین المللی دریافت خواهید کرد. بخصوص اگر داوری ها را خوب و استاندارد و به موقع انجام بدهید. راهنمای داوری مقالات علمی و پژوهشی ژورنال را حتما مطالعه کنید. نحوه داوری مقالات علمی و پژوهشی در مجلات مختلف متفاوت است.
• یکی از مزایای داوری مقاله این است که با معیارهای ژورنال موردنظر آشنا شده و در آینده برای ارسال مقاله مشکل کمتری خواهید داشت.
• نگاه نقادانه داور به مقالات، موجب افزایش کمی و کیفی مقالات بعدی خودش نیز خواهد شد.

اما چگونه داور مقالات شویم؟

با رشد روزافزون علم و افزایش تعداد مقاله هاي دريافتي توسط مجلات علمی، نیاز ژورنالها به داشتن داورانی دقیق و توانمند بیشتر و بیشتر می شود. بنابراین شما هم اگر این توانمندی را در خود سراغ دارید با دنبال کردن مراحل زیر می توانید داور مجلات مختلفی شوید.

1. چاپ مقاله: چاپ مقاله علمی پژوهشی مهمترین راه برای شناخته شدن و دیده شدن یک محقق است.
2. افزایش توانمندی: با شرکت در کارگاههای داوری و نقد مقاله هم یاد بگیرید و هم خود را پرزنت کنید.
3. صحبت با همکاران محقق: خودتان بطور مستقیم با سایر همکاران وارد مذاکره شوید و بخواهید که شما را برای داوری پیشنهاد بدهند. البته بدون نقض قوانین اخلاق در پژوهش!
4. تماس مستقیم با سردبیران مجلات: با فرستادن ایمیل به دفتر مجله یا ادیتور ژورنال از ایشان بپرسید چگونه داور مقالات شویم. همزمان یا بعد از دریافت جواب مثبت، می توانید رزومه کاری و سوابق پژوهشی و مقالات خود را نیز ارسال کنید. گاهی هنگام ساب میت مقاله خودتان در یک ژورنال، گزینه ای وجود دارد تحت عنوان ثبت نام داوری مقاله که می توانید با علامت زدن آن برای داوری اعلام آمادگی کنید. گاهی هم در صفحه ژورنال می توانید اعلان هایی مبنی بر درخواست همکاری برای داوری مقالات ببینید. از آنها غافل نشوید!
5. فعالیت در شبکه های اجتماعی محققین: اگر هنوز در شبکه های اجتماعی محققین مانند لینکدین، ریسرچ گیت، و پابلون عضو نشده اید حتما دست به کار شوید. این شبکه ها امکان پیوستن به محققین دیگر را فراهم کرده و می تواند در زمینه دریافت فرصتهای شغلی و آکادمیک و نیز داوری مقالات بسیار کمک کننده باشد. ضمنا داشتن شناسه ارکید را فراموش نکنید. پابلون در زمینه داوری بسیار فعال است و ثبت نام داوری مقاله در این شبکه بسیار توصیه می شود.
6. شرکت در کنگره: سعی کنید با شرکت در کنگره ها و کنفرانسهای مرتبط با رشته و زمینه کاری خود، و با سردبیران و محققان دیگر بیشتر آشنا شوید.

در پایان برای آشنایی بیشتر شما محقق عزیز با نمونه داوری مقاله فارسی در زیر می توانید به صورت فایل PDF آن را دریافت کنید.