۴ ترفند اصلی ایده برای تحقیق [ انواع مثال های ایده پردازی]

نقطه شروع هر پژوهش یافتن ایده ی مناسبی است که بتوان در جستجوی آن تحقیقی را به انجام رساند که آن را ایده پردازی علمی می نامیم. اما چگونه ایده برای تحقیق پیدا کنیم؟ و چگونه ایده پردازی کنیم؟ ایده همان سوال اولیه ایست که ذهن محقق را درگیر می کند و او را به جستجوی جوابی برای آن می کشاند. پس از ارزیابی های اولیه محقق می تواند قضاوت کند که آیا ایده ی اولیه او مناسب یک پژوهش است یا خیر. اگر ایده ی وی قابلیت تبدیل شدن به یک پژوهش را داشته باشد آن ایده تبدیل به یک موضوع تحقیق شده است. برای یافتن ایده مناسب در جهت انجام پژوهش های عملی میتوانید به دوره ایده پردازی وامو مراجعه کنید.

پیشنهاد ویژه : می توانید دیگر مطالب مهم و پرطرفدار سایت وامو گروپ چون شرایط عضویت در بنیاد ملی نخبگان و آموزش پروپوزال نویسی را هم مطالعه کنید .

تاثیر ایده پردازی علمی بر پژوهش

ایده ای که بتواند عنوانی مناسب برای پژوهش بیافریند میتواند منجر به استاندارد کردن جزییات پروژه شود. همچنین این نظم بخشی، باعث تسهیل پیاده سازی مرحله اجرایی و در کنار آن بهبود کیفیت یافته ها نیز می شود چرا که می تواند باعث کاهش خطاها و سوگیری ها نیز گردد. در نهایت همه این موارد در کنار هم زمینه ای فراهم می آورد تا مقاله ای که حاصل این عنوان بوده دارای اعتبار بیشتری باشد و در هنگام انتشار در ژورنال های معتبر و مطرح به چاپ برسد.

اما ایده پردازی چیست؟ ایده پردازی همچون کاشتن بذر گیاهانی در یک باغ است که هرچه این بذر کیفیت بیشتری داشته باشد در نهایت محصول برداشت شده نیز کیفیت بالاتری خواهد داشت. پس اختصاص دادن زمان مناسب و مطالعه و مشورت با افراد متخصص در این زمینه می تواند تاثیر قابل توجهی بر کل پروژه پژوهشی شما داشته باشد.

از ایده تا پژوهش: از کجا ایده برای تحقیق پیدا کنیم؟

یافتن یک ایده مناسب بیش از همه چیز مبتنی بر تجربه پژوهشی شخص و مقطع تحصیلی وی است. اما به طور کلی سه گروه از افراد در جستجوی یافتن یک ایده می باشند: ۱- افرادی که در ابتدای حرفه ی پژوهشی خود قرار دارند، ۲-افراد باتجربه و ۳-دانشجویان در مقطع پایان نامه. حالا این افراد چه روشهای ایده پردازی می توانند داشته باشند؟

راه اول: علاقه به یک موضوع خاص در ایده پردازی

یکی از عمده ترین راه های یافتن ایده برای پژوهش، علاقه محقق به موضوع خاصی میباشد. شخصی که میخواهد براساس علاقه خود ایده ای را بیاید باید بر سرچ کردن در پایگاه های علمی تخصص یابد. وی در ابتدا باید حوزه علاقه خود را مشخص و باریک نماید. (در این مقطع دوره سرچ پابمد و سرچ گوگل اسکالر گروه وامو برای ارتقا سطح پژوهشی شما کمک کننده خواهد بود)

مثال ایده پردازی برای تحقیق و یا پژوهش:

برای نمونه دانشجویی علاقه به پژوهش در حوزه بیماری های مغز و اعصاب دارد اما این حوزه برای پژوهش بسیار گسترده است، از همین رو وی در ابتدا باید کمی نگاه خود را باریک تر نماید تا بتواند ایده ای مناسب را انتخاب کند. برای باریک کردن نگاه یک شخص می تواند براساس تجارب خود در کار یا تحصیل و مشورت با دیگر افراد خبره کمک بگیرد.

در ادامه مثال پیشین دانشجوی مذکور پس از گذراندن بخش نورولوژی علاقه پیدا می کند تا در زمینه خونریزی های داخلی مغزی پژوهش نماید. پس از باریک تر کردن نگاه، شخص می تواند در پایگاه های معتبر علمی نظیر گوگل اسکالر و پابمدسرچ نماید تا از مقالات به روز این حیطه مطلع گردد. مطالعه مقالات به شما کمک میکند تا ببینید که در این حوزه چه کارهایی صورت گرفته است و چه پیشنهاداتی برای کارهای آتی مطرح است. همچنین در کنار سرچ کردن در این پایگاه مشورت با دیگران پژوهشگران و اساتید نیز به شما کمک مینماید.

راه دوم: ایده پردازی برای افراد تازه کار

مسیر دیگری که برای یافتن ایده های پژوهشی می تواند کمک کننده باشد مناسب آن دسته از افرادیست که در ابتدای راه پژوهشی خود می باشند و یا برای پایان نامه به دنبال ایده ای می باشند. در این راه برای اینکه بدانیم چگونه ایده پردازی کنیم؟ می توانید پس از مشخص کردن حوزه کلی مورد علاقه خود به مراکز تحقیقاتی و یا اساتید دانشگاه خود رجوع نمایید و به طور مستقیم از آنان درخواست نمایید تا موضوعی را در اختیار شما قرار دهند. چرا که مراکز تحقیقاتی و اعضای هییت علمی دانشگاه بصورت روتین درگیر انجام پروژه های تحقیقاتی بوده و پیوسته ایده های جدیدی برای کارهای آینده خود دارند.

راه سوم: استفاده از تجربیات روزانه برای ایده پژوهش

یکی از مهمترین راه های یافتن ایده برای پژوهش، تجربه های روزمره هر محقق است. برای نمونه دانشجوی پزشکی ای که پیوسته در بیمارستان و درمانگاه ها حضور دارد با دقت بیشتر در رویداد های اطراف خود می تواند ایده های پژوهشی بیابد به شرط آن که پرسشگری و توجه کافی را داشته باشد و به سادگی از مسایل اطراف خود عبور نکند. همچنین در طول تحصیل نیز از لا به لای خطوط کتب درسی نیز ایده هایی برای پژوهش قابل استخراج می باشند.

راه چهارم: تکرار مطالعات قبلی

در نهایت راه مناسبی دیگری که می توان برای یافتن یک ایده پژوهشی و ایده پردازی به کار گرفت تکرار کردن مطالعاتی است که پیش از این در نقاط دیگر انجام شده و یا در همان مکان اما در زمان های گذشته بوده است. بطور کلی میتوان ایده های تکراری را با کمی تغییر هدفمند تبدیل به موضوعاتی جدید برای یک کار پژوهشی نو نمود.

اما ایده چه فرقی با موضوع یا عنوان پژوهش دارد؟

ایده، یک سوال یا طرحی از یک سوال است که در ذهن شکل می گیرد اما موضوع دارای زمینه و پیشینه است و قابلیت تبدیل شدن به یک پژوهش را دارد. پس از این مرحله است که پژوهشگر باید موضوع خود را به شکل دقیقی در قالب یک گزاره استاندارد قالب بندی نماید تا عنوان پژوهش وی معین گردد. این فرایند چارچوب بندی شامل مراحل مختلفی است که در ادامه ذکر خواهد شد.

مثال برای ایده پردازی در بالین:

پزشکی که در بخش مغز و اعصاب یک بیمارستان مشغول به کار است بنظرش می رسد که طی دو سال اخیر و پس از شروع همه گیری کووید-۱۹، تعداد افرادی که دچار سکته مغزی میگردند افزایش یافته است. در همین نقطه این ایده در ذهنش طرح میشود که آیا واقعا کووید-۱۹ باعث این اتفاق شده است یا خیر. سپس وی به پرس و جو از همکاران و مطالعه مقالات و اخبار جدید می پردازد و میبیند که دیگران نیز یافته مشابهی را گزارش کرده اند. در این مرحله وی با تکیه بر شواهد به این موضوع رسیده است که کووید-۱۹ می تواند بر بروز سکته های مغزی اثر گذار باشد. حال این موضوع می تواند سوژه یک تحقیق علمی در شهر او باشد.

از همین رو وی با در نظر گرفتن شرایط موجود از این عنوان را برای پژوهش خود ارایه مینماید: “بررسی رابطه میان ابتلا به کووید-۱۹ و بروز حوادث مغزی-عروقی در شهر تهران در سال ۱۴۰۲”

به این شکل متوجه میشویم که از ظهور یک ایده اولیه در ذهن محقق تا رسیدن به یک عنوان مشخص برای شروع پژوهش مسیر مهمی وجود دارد که میتوان آن را ایده پردازی علمی نام گذاری کرد. در این مقاله هدف ما این است تا به بررسی گام به گام این مسیر بپردازیم.

معیار های یک ایده مناسب چیست؟

برای قضاوت در مورد مناسب بودن یک ایده پژوهشی می توان از چارچوب FINER استفاده نمود. هرکدام از حروف این واژه دلالت بر موارد زیر دارد.

F= Feasible

F: ایده ای را می توان به عنوان یک ایده پژوهشی خوب تلقی کرد که مهمتر از همه قابلیت اجرا و عمل داشته باشد. هر پژوهشگر باید با توجه به امکانات در دسترس، تکنولوژی و تکنسین های موجود و میزان بودجه خود ایده اش را پرورش دهد (Feasible).

I=Interesting

I: ایده هایی که مطابق با مد روز دنیای پژوهش باشد و به دنبال ارزیابی موارد پرطرفدار یک حوزه باشد به تبع علاقه مند مشتاق بیشتری خواهد داشت و بیشتر مورد توجه قرار خواهد گرفت (Interesting).

N= Novel

N: مضاف بر این مورد ایده های پژوهشی که نو باشند و پیش از آن چندان مورد مطالعه قرار نگرفته باشند در نسبت با ایده هایی که بارها مورد آزمون قرار گرفته اند، از توجه بالاتری برخوردار هستند (Novel). ایده نو به معنای آن نیست که تنها کلا موضوع جدیدی مورد مطالعه قرار گیرد بلکه می توان با نگاهی متفاوت موضوعات تکراری نیز ایده جدیدی برای یک پژوهش یافت.

E= Ethical

E: همچنین ایده ای که انتخاب می شود باید از لحاظ اخلاقی مناسب اجرا باشد و برای آن سوژه های مناسب تحقیق استفاده گردد. موضوعاتی که فراتر از بیانیه اخلاق در پژوهش هلیسنیکی باشندنمی توانند موضوعات مناسبی برای اجرای یک پروژه تحقیقاتی باشند (Ethical).

R= Relevant

R: همچنین به عنوان آخرین مورد ایده هایی که بطور مناسبی با پژوهش ها و شواهد حال حاضر مرتبط باشند و در ادامه آنها یا ضد آنها و یا تکمیل کننده آنها باشند نیز از اهمیت بالاتری برخوردار میباشند (Relevant).

در انتخاب یک ایده پژوهشی باید تلاش گردد تا ایده مسیله محور باشد. به بیان دیگر محقق در راستای چالش یا مشکلی که در اطراف خود میبیند سوالی مطرح کند و در پی پاسخ گفتن به آن بر آید. در نتیجه میتوان یافته های این پرسش ها را بصورت کاربردی استفاده نمود و بخشی از خلا در دانش پیشین را با آن پر نمود.

F=	Feasible
I=	Interesting
N=	Novel
E=	Ethical
R=	Relevant

آيا می توان ایده های پژوهشی تکراری را دوباره استفاده نمود؟

بطور کلی در دنیای پژوهش های زیست پزشکی بجز چند مورد در باقی شرایط تکرار و آزمون دوباره یک فرضیه یا ایده هیچ منعی ندارد و در بسیاری از موارد نیز توصیه به تکرار میگردد. اولا باید این نکته را در نظر داشت که بسیار نادر است که یک ایده تحقیق بصورت کاملا دقیق مشابه ایده دیگری باشد.

برای مثال یک گروه پژوهشی در شهر برلین و گروه دیگر در نیویورک بطور مستقل در حال بررسی رابطه ی بین ابتلا به کووید-۱۹ و بروز حوادث مغزی در شهر خود هستند. این دو ایده مشابه یکدیگر می باشد اما تکراری نیستند چرا که یکی در شهر برلین و دیگری در شهر نیویورک است و جمعیت مورد مطالعه آنها مشابه هم نمی باشد. در نتیجه بسیار نادر است که دو ایده از هر حیث مشابه هم باشند. دوم از آنجایی که دانش پزشکی از جنس علوم تجربی بوده نیاز است تا فرضیات مطرح شده بارها در زمان ها و شرایط مختلف مورد آزمون قرار گیرند تا صدق آنها قابل پذیرش گردد.

تکرار ایده ها برای تحقیق و پژوهش

با توجه به نکات فوق تکرار ایده ها در همه مطالعات منعی ندارد و در این دسته از مطالعات که در ذیل ذکر شده اند بسیار هم مورد استقبال می باشد:‌ مطالعات اپیدمیولوژی، کیس ریپورت، کارآزمایی ها و موضوعات جدال آمیز و نامعین. اما در بعضی انواع مطالعات بهتر است از تکرار ایده اجتناب نمود: سیستماتیک ریویو و متاآنالیزهایی که به تازگی انجام شده اند، مطالعات توصیفی شایع و مطالعات اپیدمیولوژي جدید در زمان و مکان مشابه. اگر از اینکه ایده تکراری شما مناسب یک پژوهش است اطمینان ندارید می توانید با مشورت کردن با افراد خبره نسبت به انجام آن اطمینان حاصل نمایید.

نحوه تبدیل ایده برای تحقیق به موضوع :

پس از آنکه ایده خود را یافتید باید ارزیابی کنید که آیا ایده شما میتواند تبدیل به یک موضوع و پس از آن تبدیل به یک عنوان گردد. ابتدا از طریق پایگاه های علمی نظیر گوگل اسکالر و پابمد و غیره بررسی نمایید که ایده شما جز موارد تکراری ممنوعه نباشد. سپس ایده خود را باریک نمایید تا بتوانید از درون آن یک موضوع مناسب برای تحقیق بیرون بکشید. در این مقطع با سرچ کردن میتوانید مقالات مشابه را ببینید و مشخص کنید که دقیقا میخواهید به چه هدفی یک پژوهش را شروع کنید.

در ادامه مثال پیشین، دانشجو تصمیم گرفته بود در حوزه نورولوژی و بر روی خونریزی های داخل مغزی کار کند. حال باید نگاهش را از این هم باریک تر نماید چرا یک بیماری می تواند موضوع طیف وسیعی از مطالعات باشد در صورتی که ما در هر مطالعه تنها قرار است به یک سوال پاسخ بدهیم و نه همه سوالات. از همین رو وی برحسب مطالعات و مشورت ها تصمیم میگیرد تا به بررسی تظاهرات این بیماری در تصاویر سی تی اسکن مغزی آنها بپردازد یا با توصیه استاد خود روی به نوشتن یک کیس ریپورت در این زمینه می آورد.

بهترین راه برای باریک کردن ایده اولیه خود مطالعه مقالات مروری می باشد چرا که این مقالات در حین اینکه اطلاعات کافی و به روزی از موضوع مدنظر شما میدهند همچنین شما را از پژوهش های آینده این حوزه آگاه می کنند که این مورد می تواند به عنوان منبعی مناسب برای انتخاب موضوع باشد. هدف از باریک سازی این است که بتوانید دو یا سه عنصر اصلی عنوان خود را در این مقطع بیابید. برای نمونه در مثال بالا عناصر اصلی موضوع خونریزی مغزی و تظاهرات آن در سی تی اسکن بوده. با استاندارد سازی این عناصر می توان عنوان مقاله را مشخص کرد.

بررسی امکانات و تسهیلات موردنیاز یا ابزار ایده پردازی برای پژوهش :

پس از آن که ایده شما شکل دقیق تری پیدا نمود حال وقت آن است تا بررسی کنید که برای پیاده سازی این ایده پژوهش به چه مواردی اعم از نیروی انسانی تا امکانات و تجهیزات نیازمندید. آیا در دانشگاه شما دستگاه های لازم موجود است؟ آیا متخصصان مورد نیاز آماده همکاری هستند؟ آیا جمعیت مورد نیاز برای مطالعه را در اختیار دارید؟ آیا ایده شما از لحاظ اجرایی اخلاقی است؟ آیا دانشگاه بودجه لازم را به طرح شما اختصاص می دهد؟ آیا استادی حاضر به همکاری میباشد؟ و مواردی از این دست که باید در این مرحله به آن ها پاسخ داده شود. برای اطلاع ازین که ایده شما به امکاناتی برای مرحله اجرایی نیاز دارد می توانید به مقالات مشابه رجوع نمایید.

در ادامه مثال فوق که ایده ای پیرامون تصویر برداری به روش سی تی اسکن از مغز بیماران بوده است، دانشجو با مطالعه مقالات مشابه متوجه می شود که نیاز به وجود دستگاه سی تی اسکن در آن مرکز می باشد، همچنین آن مرکز باید اورژانسی برای پذیرش این بیماران داشته باشد. در کنار آن وی به متخصص نورولوژی و یا نوروسرجری و یا رادیولوژیست برای تفسیر تصاویر و به متخصص آمار برای تحلیل داده ها نیاز دارد. به این شکل شما باید بسنجید که آیا شما شرایط لازم برای پیاده سازی یک ایده را دارید با خیر. برای این امر شما میتوانید در مراجعه به مراکز تحقیقاتی و یا دیدار با افراد خبره سوالات خود را مطرح نمایید.

برای تبدیل موضوع به عنوان پژوهش چگونه ایده پردازی کنیم؟:

برای تعیین دقیق عنوان یک پژوهش پس از بررسی تمام جوانب اجرایی کار و مشورت با اساتید در ابتدا محقق باید نوع مطالعه ای را که میخواهد به انجام برساند بررسی نماید. چرا که نوع پروژه تحقیقاتی است که مواردی از قبیل جمعیت مورد مطالعه و اقدامات و شرایط لازم را معین می کند.

نکته دوم در تعیین عنوان این است که محقق باید بصورت دقیق عناصر عنوان خود را مشخص نماید و ازترمینولوژی تخصصی برای بیان آن ها بهره بگیرد. برای یافتن دقیق عناصر خود شما می تواند از چارچوب PICO بهره بگیرید.

PICO چیست؟

پیکو شامل موارد زیر است:

P= Patient

P: در ابتدا شما باید مشخص کنید قصد دارید بر چه گروهی از افراد یا حیوانات و یا هر سوژه دیگر مطالعه نمایید (Patient).

I= Intervention

I: سپس مشخص نمایید که در این مطالعه قصد دارید چه کاری را به انجام برسانید و از چه مداخلات و یا روش های تشخیصی و درمانی و غیره بهره خواهید برد (Intervention).

C= Control

C: همچنین بیان کنید که یافته های خود را با چه گروهی دیگری مقایسه میکنید و آیا اصلا گروهی برای مقایسه دارید یا خیر (Control).

O= Outcome

O: در انتها باید تعیین گردد که شما از انجام این مطالعه چه هدفی دارید و منتظر بروز چه پیامد هایی در انتهای این مطالعه می باشید (Outcome).

کاربرد چارچوب PICO در موضوع و عنوان :

استفاده از چارچوب PICO به شما کمک می نماید تا موضوع خود را تشریح و تبدیل به یک عنوان کنید.

پس از تعیین نوع مطالعه و تشریح موضوع خود و شناخت عناصر اصلی، زمان و جغرافیای مطالعه نیز باید در عنوان مطالعه ذکر گردند. محقق باید بتواند تمام این موارد را در قالب یک گزاره معنادار بیان نماید. در ادامه یک عنوان جهت تقرب به ذهن ارایه میگردد: بررسی تظاهرات خونریزی های مغزی در تصاویر سی تی اسکن مغزی بیماران بیمارستان شهید صیاد شیرازی شهر گرگان در سال ۱۴۰۲. در این عنوان عناصر عنوان و مشخصات آن بطور دقیق مشخص شده اند. همچنین از عنوان این مطالعه می تواند برداشت کرد که این مطالعه یک مطالعه توصیفی و مقطعی می باشد و زمان و مکان آن به شکل دقیق مشخص است.

پس اگر بدانیم که چگونه ایده پردازی کنیم می توانیم برای تعیین دقیق عنوان خود نوع مطالعه را مشخص و جزییات اجرایی مرتبط با آن را تعیین کنیم، سپس با کنار هم قرار دادن عناصر اصلی و ذکر جمعیت مورد مطالعه و زمان و مکان یک گزاره معنادار بسازیم.

این نوع از ساخت عنوان برای شروع یک پروژه و نگارش پروپوزال ضروری می باشد اما در زمان نگارش مقاله و انتخاب عنوان برای آن پژوهشگر دست باز تری دارد تا با خلاقیت خود عنوان جذاب تری برای کارش انتخاب نماید. اما فراموش نکنید که هر پژوهش در ابتدای مسیر به یک عنوان دقیق و کامل نیاز دارد.

نتیجه گیری مقاله بهترین ایده برای تحقیق و پژوهش

در این مقاله توضیح دادیم که چگونه ایده برای تحقیق پیدا کنیم و چگونه ایده پردازی کنیم، ایده های پژوهشی چه مشخصاتی باید داشته باشند تا تبدیل به عنوان پژوهش شوند. در این مسیر هر محقق نیاز به تسلط بر مهارت هایی نظیر سرچ در پایگاه های علمی و آشنایی با انواع مطالعات دارد. و به عنوان کلام آخر هر عنوان بذر یک پژوهش است و باید به گونه ای باشد که بتواند انعکاسی از کلیات پروژه تحقیقاتی مد نظر را نشان بدهد.

پیشنهاد می شود دیگر مطالب تخصصی آموزشی چون چگونه پروپوزال بنویسیم و دکترای حرفه ای پزشکی چیست که در قسمت وبلاگ سایت وجود دارد را هم مطالعه کنید .