انتخاب موضوع مقاله [ تحقیق و پژوهش ] + نکات طلایی ۱۴۰۲

انتخاب موضوع مقاله در واقع بعد از انتخاب موضوع برای تحقیق و ایده پردازی رخ می دهد که نقطه شروع هر پژوهش و تحقیق است. گرچه تا انتهای کار ممکن است عنوان مقاله تغییر کند اما هر پژوهشگر در ابتدای کار خود با این چالش رو به رو است که چه ایده ای را به برای پژوهش جدید خود انتخاب نماید که هم قابلیت انجام خوبی داشته باشد و هم بتواند مقاله منتج از آن را در مجله مناسبی منتشر کند. زیرا همین انتخاب موضوع برای تحقیق است که کلیت کار را تا انتهای آن یعنی انتخاب موضوع مقاله تعیین می نماید. از همین رو انتخاب موضوع مقاله و قبل از آن انتخاب بهترین موضوع برای تحقیق علمی یکی از مهمترین گام های پژوهش، تحقیق، پروپوزال نویسی و مقاله نویسی است.
در این مقاله میخواهیم به شما در مورد راهنمای انتخاب موضوع برای تحقیق و پژوهش بگوییم، اینکه چگونه می توان برای یک تحقیق ایده پردازی کرد و سپس آن را تبدیل به یک عنوان مشخص برای پروپوزال، مقاله و یا طرح پژوهشی نمود.
پیشنهاد می شود مطلب ترفند های اصلی ایده برای تحقیق و مراحل تحقیق علمی را از بلاگ وامو بخوانید. همپنین دوره ایده پردازی وامو را از دست ندهید.

چگونه انتخاب موضوع برای تحقیق علمی را درست انجام دهیم؟

مسیر یک پروژه پژوهشی اجمالا به شرح رو به رو است. پژوهشگر ابتدا پس از انتخاب موضوع برای پژوهش، پروپوزالی می نویسد و پس از دریافت مجوز های لازم آن را اجرایی می نماید. سپس نتایج یافته های خود را جمع آوری و تجزیه و تحلیل می نماید. در نهایت ماحصل تمام این موارد را در مقاله خود منتشر می کند.

در طول این مسیر از ابتدای امر پژوهشگر پیرامون همان موضوعی که در ابتدا انتخاب کرده است به کار و تحقیق می پردازد و مقاله خود را نیز درباره آن می نویسد. این راه نشان می دهد که انتخاب موضوع برای پژوهش همچون بذری برای یک درخت پژوهشی است.

انتخاب موضوع مقاله + معرفی منابع انتخاب موضوع تحقیق علمی

منابع انتخاب موضوع تحقیق علمی معمولا از دو روش به دست می آیند: یافتن یا ساختن ایده. در روش اول فرد بدون آن که خودش موضوعی را طراحی کند آن را از منبع دیگری می گیرد. برای نمونه یک دانشجو می تواند با مراجعه به یک استاد دانشگاه از او درخواست کند تا اگر موضوعی آماده به کار دارد به او ارایه دهد. به این صورت انتخاب موضوع مقاله نیز برعهده استاد مربوطه است.

همچنین او می تواند به تیم های پژوهشی که به آن ها دسترسی دارد ملحق شود. نمونه این موارد را می توان در کمیته های تحقیقات و یا مراکز تحقیقاتی سطح دانشگاه ها یافت. در کنار این موارد او می تواند روی یک موضوع تکراری کار کند، یعنی از عنوان مقالاتی استفاده نماید که پیش از این منتشر شده اند.

اما پرسشی که مطرح است این است که آیا می توان روی موضوعات تکراری نیز کار پژوهشی کرد؟

انتخاب منابع انتخاب موضوع تحقیق علمی از روی کارهای قبلی تا چه حد قابل قبول است؟ از آنجایی که حوزه زیست پزشکی در زمره ی علوم طبیعی است و ماهیتی تجربی دارد هرچه که نتایج بدست آمده دوباره به آزمون گذاشته شوند بر صحت دانش موجود می افزایند. بنابراین اساسا در این حوزه انجام پروژه های متعدد بر روی یک موضوع منعی ندارد.

ویژگی های انتخاب موضوع برای تحقیق:

در موارد بسیاری توصیه به پژوهش های مشابه در مناطق مختلف و در سطح جمعیت های مختلف می شود. اما ویژگی های انتخاب موضوع تحقیق چه باید باشد تا بتوان آن را تکرار کرد؟ برای نمونه اگر دارویی به بازار بیاید بهتر است که گروه های مختلفی در سرتاسر جهان آن اثر آن را بر جمعیت خود مورد ارزیابی قرار دهند تا اثر بخشی آن در شرایط مختلف سنجیده شود و بدین شکل نتایج تعمیم پذیری بیشتری یابند. از همین رو انجام پروژه های مشابه در جغرافیا، جمعیت و زمان متنوع امری رایج در حوزه پژوهش های زیست پزشکی است.

بدین معنا که ویژگی های انتخاب موضوع تحقیق را شرایط و امکانات تحقیق مشخص می کند.

ساختن ایده برای انتخاب موضوع برای تحقیق و پژوهش

اما اگر فردی بخواهد برای انتخاب موضوع برای تحقیق و انجام یک پروژه تحقیقاتی و نگارش پروپوزالی برای آن طبق علایق خود، یک عنوان بسازد چه باید بکند؟ ابتدا فرد باید بر طبق علاقه خود حوزه ای از این دنیای گسترده را انتخاب نماید. این انتخاب موضوع برای تحقیق با توجه به تجربه های کاری، آموزشی و علمی هر فرد جهت دهی می شود. برهمین اساس انتخاب موضوع مقاله نیز آسان خواهد بود.

برای نمونه دانشجوی رشته پزشکی ای علاقه پیدا میکند با توجه به پاندمی کووید-۱۹ روی درمان این بیماری تحقیقی را شروع کند. یا یک دانشجوی داروسازی علاقه دارد بر روی تهیه دارویی ضد ویروسی علیه کرونا ویروس ۲۰۱۹ پژوهشی را به انجام برساند. بدین شکل هر شخص تحت تاثیر علایق و محیط به انجام پروژه در یک زمینه گرایش می یابد. اما پس از این نقطه ابتدایی وی باید تلاش کند تا ایده اولیه خود را تبدیل به یک عنوان مناسب برای نگارش یک پروپوزال و شروع یک طرح تحقیقاتی نماید.

از ایده پردازی برای پژوهش و تحقیق تا عنوان:

پس از یافتن عناصر اولیه موضوع باید فرایند ایده پردازی را آغاز نمود. در ابتدا فرد باید نسبت به عناصر اولیه ای که انتخاب نموده است آشنایی کافی ای کسب نماید. این کار را می تواند با مطالعه کتب مرجع و یا مقالات به انجام برساند. بهترین نوع مقاله برای این منظور مقالات مروری میباشند. در این نوع از مقالات مباحث به روز و مختلف پیرامون یک موضوع جمع بندی و ارایه می شود.

پس از کسب آشنایی درباره عناصر اولیه ای که در ذهن پژوهشگر نقش بسته است او باید بتواند ایده خود را باریک سازی نماید. باریک سازی ایده به این معناست که وی باید جهت فکری خود را متمرکز نماید. در مثال فوق موضوع درمان کووید-۱۹ بحث بسیار گسترده ای می باشد و شخص باید انتخاب کند که می خواهد دقیقا بر کدام قسمت آن تمرکز نماید. زیرا هر پژوهش تنها در جواب به یک پرسش یا فرضیه صورت میگیرد و هرچه این پرسش باریک تر باشد احتمال رسیدن به یک پاسخ مشخص بیشتر است.

انتخاب موضوع مقاله و تحقیق علمی چگونه صورت می گیرد؟

اما از چه راهی می توان ایده اولیه را باریک سازی کرد و انتخاب موضوع تحقیق علمی را به درستی انجام داد؟ در ابتدا فرد می تواند با سرچ کردن عناصر اولیه خود در پایگاه های علمی ای نظیر پابمد، گوگل اسکالر و غیره مقالات مختلف در این حیطه را بیابد و مطالعه نماید.
پیشنهاد می کنیم دوره های سرچ در گوگل اسکالر و سرچ در پابمد ما را از دست ندهید!

معمولا مرور چکیده هر مقاله می تواند به او کمک نماید که تا کلیت آن پروژه را دریابد. پس از مطالعه چندین مقاله مرتبط با عناصر اولیه وی می تواند از اساتیدی که در موضوع مورد نظر او کار می کنند مشورت بگیرد. ماحصل سرچ و مشورت های او به وی کمک می نماید تا از ایده اولیه خود یک عنوان مشخص را استخراج نماید.

برای نمونه در همان مثالی که پیش از این ذکر شد آن دانشجو تصمیم میگیرد تا بر روی اثر بخشی داروی رمدسویر در بیماران کووید-۱۹ پژوهشی را به انجام برساند. پس از این که وی عنوان اولیه خود را یافت حال او باید این عنوان را تبدیل به یک عنوان استاندارد برای نگارش پروپوزال و طرح تحقیقاتی نماید.

بهترین موضوع برای تحقیق علمی: ویژگی موضوع پژوهش/تحقیق شامل چه مواردی هستند؟

هر عنوان اولیه برای تبدیل شدن به یک عنوان استاندارد که بتوان آن را در پروپوزال استفاده نمود باید دارای جزییات دقیقی باشد که شامل موارد ذیل می باشد تا بتوان آن را به عنوان بهترین موضوع برای تحقیق علمی قبول کرد:

زمان: در عنوان باید زمان به انجام رسیدن مطالعه ذکر گردد که معمولا به شکل سال بیان می شود.
مکان: در عنوان محلی که مطالعه در آن به انجام می رسد بصورت ذکر نام شهر یا کشور نوشته می شود.
سوژه مطالعه: اینکه سوژه مورد مطالعه در این تحقیق چیست باید در عنوان بیان گردد.
هدف اصلی: به طور کلی هدف اصلی هر پژوهش و تحقیق باید در عنوان نوشته شود.

هر عنوان استاندارد اگر می خواهد بهترین موضوع برای تحقیق علمی باشد باید بتواند مستقلا توضیح دهد که تحقیق یا پژوهش حاضر چه هدفی اصلی را دنبال می کند و به دنبال حل چه موضوعی است.

چند نمونه موضوع تحقیق دانشجویی در رشته های علوم پزشکی:

در اینجا برای توضیح بیشتر چند نمونه موضوع تحقیق دانشجویی در رشته های علوم پزشکی را ذکر می کنیم که به عنوان طرح دانشجویی یا پایان نامه انجام شده اند:

۱-بررسی اثر بخشی داروی رمدسویر بر بیماران مبتلا به کووید-۱۹ بستری در بیمارستان …… در سال ….

۲-بررسی پیامدهای مادری و نوزادی در مادران باردار مبتلا به کووید-۱۹ مراجعه کننده به بیمارستان…….در سال…….

۳-بررسی مشخصات بالینی و آزمایشگاهی و تصویربرداری بیماران مبتلا به کووید-۱۹ در سال….در شهرستان…..

معیارهای انتخاب موضوع تحقیق علمی چیست؟ بهترین موضوع برای تحقیق چیست؟

پرسشی که مطرح است اینست که آیا موضوعی انتخاب شده از کیفیت مناسبی برای پژوهش برخوردار است یا خیر. یکی از مهمترین فاکتور های تاثیرگذار بر کیفیت، نو و بدیع بودن است. هر چه ایده ارایه شده بدیع تر باشد و به بخش هایی از یک بحث بپردازد که پیش از آن درباره چیزی گفته نشده است ارزش بیشتری دارد چرا که مرز های دانش حاضر را گسترش می دهد.

برای انتخاب بهترین موضوع برای تحقیق، مورد دیگری که می تواند بر کیفیت انتخاب موضوع مقاله و تحقیق علمی بیافزاید قابلیت کاربردی آن است. به بیان دیگر این پرسش مطرح است که به چه میزان می توان از نتایج مطالعه حاضر در دنیای واقعی استفاده نمود.
برای نمونه در مثال فوق آیا می توان از نتایج آن در بالین بهره برد و به حفظ جان انسان ها کمک نمود یا خیر. بدین سبب هرچی موضوع پژوهش کاربردی تر باشد با اقبالی بیشتری رو به رو خواهد شد.

در دنیای پژوهش همیشه مسایل حل نشده و جدل آمیز بسیاری وجود دارند که بر سر آن اجماع وجود ندارد. پرداختن به این دست از موضوعات اهمیت بسیاری در حوزه پژوهش های زیست پزشکی دارد. مطالعاتی که راستای حل این مباحث جدل آمیز به انجام می رسند نیز در زمره مطالعات در ارزشمند این حوزه به شمار می روند.

موارد فوق تنها چند مورد از ویژگی هایی هستند که یک موضوع تحقیق علمی را نسبت به دیگر موضوعات ارجح تر می نماید و انتخاب موضوع مقاله را نیز ممکن می سازد. اما این به معنا نیست که بقیه موضوعات دارای ارزش پایینی باشند. در شبکه بزرگ علم به انجام تمام پژوهش های ممکن نیاز غیرقابل انکاری وجود دارد. از همین رو هر فرد با توجه به هر شرایطی که دارد می تواند جای خود را در جامعه علمی بدست آورد و همچنین جامعه علمی را نیز از تلاش ها و نظرات خود بهره مند سازد.

سوالات متداول در رابطه با معیار های انتخاب موضوع مقاله